Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zitten in het drinkwater in Vlaanderen, blijkt uit onderzoek van de waterbedrijven op verzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Het gaat om heel lage concentraties. Nergens wordt de Europese drinkwaternorm overschreden.
De aanwezigheid van PFAS in het kraanwater bevestigt volgens het deze week verschenen onderzoeksrapport het vermoeden dat de stoffen door hun persistentie diep in het Vlaamse milieu zijn doorgedrongen. PFAS zijn vastgesteld in drinkwater dat geproduceerd wordt uit zowel grondwater als oppervlaktewater.
PFAS is de verzamelnaam voor meer dan zesduizend door de mens gemaakte chemische stoffen, die van nature niet in het milieu voorkomen en niet of nauwelijks afbreken. Zij kunnen schadelijke effecten hebben voor de gezondheid van mensen en het milieu.
Uitgebreide meetcampagne
De Vlaamse waterbedrijven zijn op verzoek van de VMM medio vorig jaar gestart met een uitgebreide meetcampagne van PFAS in drinkwater. In het rapport staan de resultaten van de monitoringscampagne die tussen juni en september 2021 is gehouden. De waterbedrijven hebben toen op elke representatieve locatie zo’n drie metingen uitgevoerd en in totaal 836 stalen genomen.
Uit de analyse blijkt dat het drinkwater overal voldoet aan de Europese norm van 100 nanogram per liter (ng/l) voor de twintig meest relevante individuele PFAS (PFAS-20). Op geen enkele plek haalt de maximale concentratie PFAS de helft van de normwaarde.
De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) hanteert een veel strengere gezondheidskundige advieswaarde van 4 ng/l voor vier PFAS-stoffen: perfluoroctaansulfonzuur (PFOS), perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluornonaanzuur (PFNA) en perfluorhexaansulfonzuur (PFHxS). Toetsing aan deze advieswaarde EFSA-4 levert een iets ander beeld op. De waarde is overschreden bij 13 procent van de analyses. Dit probleem beperkt zich tot negen van de 75 Vlaamse leveringsgebieden van drinkwater. Bij vijf gebieden komt het water van buiten Vlaanderen, onder meer uit Brussel.
Gerichte daling
Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij hoeven mensen zich geen zorgen te maken en kunnen zij zeker nog kraanwater drinken. De Vlaamse minister van Omgeving Vlaams Zuhal Demir rekent erop dat de waterbedrijven de opties in kaart brengen om de concentraties PFAS gericht te doen dalen en in ieder geval niet te laten oplopen. Belangrijk hiervoor zijn mogelijke verbeterde zuiveringstechnieken en het aanpakken van lozingen en bodemverontreiniging.
ONDERZOEKSRESULTATEN
De belangrijkste bevindingen van het PFAS-onderzoek zijn volgens de VMM:
• PFAS worden verspreid aangetroffen in het Vlaamse drinkwater.
• Het drinkwater in Vlaanderen voldoet aan de Europese norm voor PFAS-20. Bij geen enkele analyse is de Europese drinkwaternorm van 100 ng/l overschreden. In alle leveringsgebieden ligt de maximale concentratie onder de helft van deze norm.
• Deze vijf PFAS worden het meest teruggevonden: PFPeA (51,9 procent), PFHxA (48,3 procent), PFBS (47,8 procent), PFOA (43,7 procent) en PFHpA (32,9 procent).
• De gemiddelde concentratie voor alle individuele PFAS is lager dan 2 ng/l.
• Het is raadzaam dat de waterbedrijven gericht doorgaan met hun meetinspanningen en de opties in kaart brengen voor daling of minstens niet oplopen.
MEER INFORMATIE
Rapport van onderzoek
Toelichting door VMM
H2O Actueel: overschrijding EFSA-4 in Nederland
H2O Actueel: opnieuw beoordeling grenswaarden
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?