Door stijging van de zeespiegel stroomt er steeds meer zout grondwater vanuit de Waddenzee Friesland binnen. Het zoute grondwater verplaatst zich in zuidoostelijke richting, waardoor de voorraad zoet grondwater afneemt. De verzilting van het grondwater brengt de drinkwaterwinning in de provincie echter niet in gevaar. In het zuidelijk en oostelijk deel van het veenweidegebied van de provincie liggen goede kansen voor nieuwe drinkwaterwinningen.
Dit is een uitkomst van een grondwaterstudie van drie jaar die door Provincie Friesland, Wetterskip Fryslân en waterleidingbedrijf Vitens is uitgevoerd en waarvan de bevindingen in de 'Grondwateratlas van Fryslân' zijn weergegeven. De gegevens worden gebruikt voor toekomstig ruimtelijk beleid.
Op lange termijn is er in de provincie Friesland voldoende zoet grondwater aanwezig voor de drinkwatervoorziening, aldus het onderzoek. In het zuidoosten van Friesland is geen verzilting te verwachten. “Drinkwaterwinningen Terwisscha, Oldeholtpade gaan daarom volgens berekeningen niet verzilten. Ook Nij Beets blijft volgens de berekeningen vrij van verzilting, maar recente metingen geven aan dat er wel degelijk sprake is van een risico van verzilting.”
Volgens het onderzoek liggen er voor de toekomstige drinkwaterwinning kansen in het zuidelijk en oostelijke deel van het veenweidegebied. Daar wordt overtollig kwelwater nu nog weggepompt door het waterschap naar de Friese Boezem. Het is duurzamer om dit water te gebruiken voor de productie van drinkwater.
Bron: Grondwateratlas van Fryslân | Klip op afbeelding voor vergroting
Verzilting
Het onderzoek toont ook aan dat de verzilting in de provincie oprukt. Door stijging van de zeespiegel stroomt er in de toekomst steeds meer zout grondwater vanuit de Waddenzee het vaste land van Friesland binnen. Nu is dat jaarlijks 47 miljoen m3 water en dat zal de komende decennia toenemen tot zo’n 20 procent (2085), aldus het onderzoek.
Op langere termijn gaat daardoor een groot deel van noordwest Friesland verzilten, inclusief een aantal veenpolders in de omgeving van Sneek en Grouw.
Tegengaan
In het onderzoek is gekeken of er maatregelen te nemen zijn om de verzilting tegen te gaan. Het is niet mogelijk de trend te keren, wel zijn er mogelijkheden om ze te beïnvloeden, aldus het onderzoek.
Door het toepassen van antiverziltingsdrainages en meestijgen met de zeespiegelrijzing kan de toename van de toestroom van zout grondwater op de middellange termijn (tot 2050 – 2100) worden gestabiliseerd. Dit soort maatregelen hebben echter weer als gevolg dat op andere locaties de verzilting toeneemt, het zogeheten waterbedeffect. Het 'handelingsperspectief' van waterhuishoudkundige maatregelen is al met al beperkt.
Bron: Grondwateratlas van Fryslân | Klik op afbeelding voor vergroting
Veenweidegebied
Het Friese veenweidegebied is een laaggelegen zone tussen het noordelijk zeekleigebied en het zuidoostelijk gelegen zandgebied in de provincie en heeft door de lage ligging en de diepere polderpeilen een dominante invloed op bijna het hele grondwatersysteem van Friesland, aldus het onderzoek. En die invloed wordt steeds groter door bodemdaling in het veengebied en peilverlaging.
In de bestrijding van de verzilting is het veenweidegebied daarom een sleutelgebied. Peilverhoging in het veengebied en het onder water zetten van diepe veenpolders zijn effectieve maatregelen om het verziltingsproces te vertragen, aldus het onderzoek. “Op de langere termijn wordt het effect toch weer ongedaan gemaakt door de verdergaande zeespiegelstijging, bodemdaling en klimaatverandering. De mate van klimaatverandering (o.a. zeespiegelstijging) is daarom medebepalend voor de snelheid van het verziltingsproces.”
Chemische staat
De chemische staat van het grondwater in Friesland is goed. Toch werden er de nodige chemische stoffen gevonden bij metingen. Zoals sporen van gewasbeschermingsmiddelen (in 17 procent van de grondwatermeetpunten), afbraakproducten van gewasbeschermingsmiddelen (6 procent) en andere milieuvreemde stoffen (13 procent).
De gevonden concentraties bewijzen dat de grondwaterkwaliteit wordt beïnvloed door de mens, maar ze zijn zo laag dat ze geen risico’s vormen voor de volksgezondheid, aldus het onderzoek.
MEER INFORMATIE
Grondwateratlas van Fryslân
