Deltares heeft een real-time hoogwatervoorspelsysteem geleverd aan Servië voor het stroomgebied van de Velika Morava rivier. Het early warning system is gebaseerd op de applicatie Delft-FEWS, nog in de vorig eeuw ontwikkeld maar inmiddels overal ter wereld toegepast als basis van operationele beslissingsondersteunende systemen. “We zijn absoluut marktleider geworden”, stelt Klaas-Jan van Heeringen van Deltares.
Het stroomgebied van de Velika Morava, de grootste rivier in Servië, heeft elk voorjaar te maken met overstromingen. Vorig jaar waren deze buitensporig, maar niet zo erg als in mei 2014 toen de Balkan te maken kreeg met extreme regenval, met ongekende overstromingen en aardverschuivingen tot gevolg. Tientallen mensen kwamen om, honderdduizenden moesten hun huis verlaten, de schade was groot en werd uiteindelijk geschat op 1,55 miljard euro.
De ramp was aanleiding om een early warning systeem te ontwikkelen voor Servië, met de Wereldbank als financier. In 2018 werd een Flood Forecasting and Early Warning systeem voor het stroomgebied van de Sava ingevoerd. Dit jaar volgde het waarschuwingssysteem voor de Morava-regio, die zich in de voorbereidingen op overstromingen nog altijd moest verlaten op een oud simulatiemodel uit de jaren zestig van de vorige eeuw.
Bredere toepassing
Klaas-Jan van HeeringenDeltares heeft het nieuwe systeem voor het stroomgebied van Morava gebouwd en baseerde zich daarbij op Delft-FEWS, de applicatie die nog is ontwikkeld door de voorganger van Deltares, het Waterloopkundig Laboratorium, eind vorige eeuw. “FEWS stond ooit voor Flood Early Warning System, maar ondertussen gebruiken we dat al lang niet meer, juist ook vanwege de veel bredere toepassing dan alleen floods. Vandaar nu dus Delft-FEWS”, laat Van Heeringen weten.
Delft-FEWS is inmiddels de basis voor het bouwen van veel operationele beslissingsondersteunende systemen in de wereld, aldus de specialist operational water management. In Nederland gebruiken vrijwel alle waterschappen het systeem om bijvoorbeeld automatisch hun gemalen aan te sturen.
Marktleider
“We zijn in dit wereldje absolute marktleider geworden”, aldus Van Heeringen. Het gebruik van het systeem nam vooral een vlucht toen Deltares in 2003 besloot het gebruik van eigen hydrologische en hydraulische modelsoftware los te laten. “Veel waterbeheerders hebben al modellen op de plank liggen. Door een vaste interface (API) tussen model en FEWS af te spreken, kan in feite elk model worden gekoppeld met FEWS. En dat heeft ons groot gemaakt, waarbij ook gezegd moet worden dat het businessmodel de waterbeheerders aanspreekt: geen licentiekosten, alleen kosten voor het implementeren bij de klant.”
In Servië zijn twee geavanceerde hydrologische modellen ontwikkeld, die de regen, sneeuw, temperatuur en verdamping in het stroomgebied vertalen naar rivierafvoer, schrijft Deltares. De twee modellen zijn het HEC-HMS-model van de US Army Corps of Engineers en het WFLOW-model van Deltares zelf.
Twee modellen
Van Heeringen legt uit: “Dit zijn twee totaal verschillende soorten modellen. Het HMS-model is relatief grof en kan dus ook snel rekenen (minder dan een minuut). Het geeft alleen resultaten voor een beperkt aantal meetpunten. Het WFLOW-model is veel gedetailleerder, geeft veel meer informatie, geeft in potentie ook betere resultaten, maar heeft een langere rekentijd van orde half uur.” Door het gebruik van twee modellen ontstaat er een waarschuwingssysteem dat snel aftast, maar ook detailinzicht geeft, schetst Van Heeringen.
In het stroomgebied van Velika Morova is het nu mogelijk veel nauwkeuriger overstromingen te voorspellen dan op basis van het oude simulatiemodel. Van Heeringen: “Daarmee kan worden voorkomen dat te vaak foute alarmen worden gegeven en dat voor daadwerkelijke overstromingen tijdig wordt gewaarschuwd.”
Dat vinden ze in Servië ook: het vorige maand opgeleverde systeem is goedgekeurd door het ministerie van Landbouw Bosbouw en Waterbeheer en door de Wereldbank.
MEER IMFORMATIE
Artikel Deltares: Implementatie hoogwatervoorspelsysteem Velika Morava rivier (Servië)
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.