Onder de vlag van de VN heeft een internationaal team van wetenschappers voor het eerst een wereldomvattende classificatie ontwikkeld van alle ecosystemen op land, in rivieren en wetlands en in zeeën. Die moet helpen om de biodiversiteit beter te beschermen.
Jeanne NelTot nu toe wordt vaak vooral gekeken naar specifieke soorten, zegt Jeanne Nel, hoofd van het Biodiverse Environment Programme bij Wageningen University & Research. "Maar het geheel is meer dan de afzonderlijke delen. Het gaat om het hele pakket: alles is met alles verbonden."
Nel is co-auteur van het artikel in Nature waarin de onderzoekers onlangs hun classificatiesysteem presenteerden. Zij heeft zich met name gericht op het zoetwaterecosysteem, een van de vier overkoepelende domeinen in de typologie.
Die omvat daarnaast ecosystemen op het land, in de zee en ondergronds en zes ‘overgangsgebieden’ (bijvoorbeeld zee-land). Een niveau lager wordt onderscheid gemaakt in verschillende biomen (grote vegetatiegebieden, bijvoorbeeld rivieren en stromen) en in functionele groepen (bijvoorbeeld permanente laaglandrivieren). In totaal komen de onderzoekers uit op 25 biomen en 110 functionele ecosysteemgroepen.
Diepe troggen
Het nieuwe classificatiesysteem biedt inzicht in de diversiteit van tropische regenwouden, grote rivieren, koraalriffen en andere ecosystemen die veel in de belangstelling staan. Maar ook de minder bekende ecosystemen, zoals die in diepe troggen op de oceaanbodem, in onderzeese bergen, in meren gelegen onder ijsplaten en micro-ecosystemen in rotsen komen aan bod.
Dat is volgens Nel te danken aan de brede betrokkenheid bij het onderzoek dat ten grondslag ligt aan de typologie. Zo deden onder andere de International Union for Conservation of Nature (IUCN) en meer dan honderd gespecialiseerde ecosysteemwetenschappers van over de hele wereld mee.
"Binnen het domein van zoetwater bijvoorbeeld is er van oudsher een focus op gematigde zoetwater-ecosystemen, zoals die in Europa en Amerika. Onze input helpt om semi-aride en aride zoetwater-ecosystemen, zoals die in Zuid-Afrika, letterlijk op de wereldkaart te zetten."
Beter begrijpen
Volgens de onderzoekers helpt hun classificatie om wereldwijde patronen en de invloed van mensen op ecosystemen beter te begrijpen. Daardoor kan de biodiversiteit effectiever en gecoördineerder beschermd worden, stellen ze.
Een belangrijke rol daarbij speelt de United Nations Convention on Biological Diversity (VN-verdrag inzake Biodiversiteit), die sinds 2020 streeft naar bescherming en beheer op ecosysteemniveau in plaats van op soortniveau.
Dat wil overigens niet zeggen dat dat laatste niet meer nodig is, benadrukt Nel, die zich samen met de andere onderzoekers nu gaat richten op dataverzameling en verdere verfijning van het systeem. "Het is niet óf óf, maar én én."