De meer dan duizend vrijwilligers van het project Schone Rivieren vonden eerder dit voorjaar gemiddeld 409 stuks afval per honderd meter rivieroever. Het onderzoek is langs alle grote rivieren uitgevoerd. Van de ruim vijfhonderd onderzochte locaties is vijf procent een afvalhotspot.
De meting vond plaats tussen half februari en half maart. De resultaten zijn deze week bekendgemaakt en komen sterk overeen met die van vorige onderzoeken. Het gevonden aantal van 409 stuks afval per honderd meter is iets lager dan bij eerdere voorjaarsmetingen. Daarvoor kunnen volgens de organisaties achter Schone Rivieren verschillende oorzaken zijn, afhankelijk van de onderzoekslocatie.
Overwegend plastic afval
Zoals steeds is het afval overwegend van plastic: 84 procent. De burgerwetenschappers hebben vooral ondefinieerbare stukjes plastic – inclusief piepschuim – aangetroffen en opgeruimd. Hiervan is de herkomst niet meer te achterhalen. Verder zijn vaak verpakkingen van snoeps, chips en snacks, plastic drankverpakkingen en vispluis (plastic draden en klossen) gevonden. Het wordt opmerkelijk genoemd dat er zes soorten ‘single use plastic’ in de top vijftien staan. Voor diverse van deze wegwerpartikelen zoals plastic bestek, geldt vanaf 3 juli een verbod.
Er is op 512 oeverlocaties onderzoek gedaan. Daarvan zijn 26 (5 procent) gedefinieerd als afvalhotspot. Hier werden meer dan twaalfhonderd stuks afval per honderd meter aangetroffen. Op 138 locaties zijn nurdles (kleine plastic korrels) gevonden. Twaalf oevers worden omschreven als een nurdlehotspot. De vrijwillige onderzoekers kwamen op deze plekken meer dan vierhonderd nurdles per vierkante meter tegen.
Zoals te verwachten in coronatijd vonden zij ook mondkapjes langs de oevers. Het waren er echter niet veel: precies honderd. Verder zijn er bijzondere vondsten gedaan, zoals een stuk van een praalwagen, een brandblusser en een grafkaars.
Onderzoek flink uitgebreid
Het project Schone Rivieren is een samenwerking van IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee. Zij spreken van het meest grootschalige afvalonderzoek in de Nederlandse rivierdelta. Twee keer per jaar verzamelen vrijwilligers gegevens over het afval langs de oevers op basis van de internationaal erkende OSPAR-methode.
Het onderzoek dat sinds 2017 wordt gehouden, is afgelopen jaar opgeschaald. Daardoor zijn er nu langs alle grote Nederlandse rivieren locaties waar afval wordt geregistreerd en vervolgens opgeruimd. Ook neemt het aantal actieve vrijwillige onderzoekers fors toe; dit voorjaar waren het er 1.113. Zij troffen ruim 210.000 stuks afval aan. Dat is meer dan een verdubbeling ten opzichte van een jaar geleden. De verwachting is dat eind 2021 de eerste trendanalyses kunnen worden uitgevoerd.
Bewustwordingscampagne voor herbruikbare beker
De vrijwilligers vonden bij het voorjaarsonderzoek ongeveer 1.800 wegwerpbekers. Dit komt neer op gemiddeld drie per honderd meter. De organisaties achter Schone Rivieren wijzen erop dat jaarlijks drie miljard koffiebekers worden weggegooid. Zij zijn deze week gestart met de ‘to go campagne’ om consumenten meer bewust van het probleem te maken. De bedoeling is te stimuleren dat mensen zelf een herbruikbare beker meenemen voor koffie of thee voor onderweg.
De organisaties pleiten ook voor de invoering van een verplichte bijdrage op wegwerpbekers. Ze doen een oproep aan demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat, die bezig is met wetgeving in verband met wegwerpproducten, om hiervan werk te maken. Volgens hen toont een recent onderzoek van CE Delft aan dat een bedrag van 25 eurocent lijkt te zorgen voor een gedragsverandering. De consument zou dan bereid zijn over te stappen op een eigen herbruikbare beker.
Hotspots afval en nurdles langs grote rivieren (voorjaar 2021) I Beeld: Schone Rivieren
10 juni, 22.00 uur: Aanpassing
In de factsheet over de voorjaarsmeting die Schone Rivieren begin deze week publiceerde, was het aantal van 47 nurdlehotspots vermeld. Dat was in dit H2O-bericht overgenomen. Schone Rivieren heeft vandaag een rectificatie doorgegeven. Er zijn veel minder nurdlehotspots, namelijk 12. Dit aantal staat nu in de tekst en ook is de kaart van de hotspots vervangen. Verder is hieronder een link naar de verbeterde factsheet opgenomen.
MEER INFORMATIE
Toelichting op website Schone Rivieren
Factsheet over voorjaarsmeting 2021
H2O Actueel: najaarsonderzoek 2020
H2O Actueel: grenswaardes plastic afval