Waterschap Vechtstromen en onderzoeksinstituut Deltares starten in Twente een onderzoek naar de maaiveldafvoer, regenwater dat niet in de bodem infiltreert. “We willen de omvang in kaart brengen en beter begrijpen welke factoren bepalend zijn.”
Als regenwater niet in de bodem wegzakt, maar blijft staan in plassen of direct over het maaiveld naar de sloot spoelt, is er sprake van maaiveldafvoer. “Dit stelt het waterschap op twee manieren voor problemen”, zegt Eva Schoonderwoerd, onderzoeker bij Deltares.
Maaiveldafvoer kan tot een piekbelasting bij de waterafvoer leiden, omdat de vertragende werking van de bodem als het ware wordt overgeslagen. “Ook speelt een probleem voor de waterkwaliteit. Nutriënten uit de toplaag van de bodem spoelen van het veld naar de sloot. Het op deze manier uitspoelen van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen kan weer zorgen voor slechtere gewasgroei en dat is een mogelijk probleem voor agrariërs.”
Voor het onderzoek, dat Deltares samen met Wageningen Environmental Research en Bakelse Stroom gaat uitvoeren en twee jaar zal lopen, worden nu agrariërs gezocht waar dit probleem speelt. “We willen op minimaal 30 percelen metingen verrichten, bijvoorbeeld naar de infiltratiecapaciteit van de bodem, de grondwaterstand en de samenstelling van de bodem. Maar eerst willen we een ronde met telefonische interviews houden om informatie te verzamelen over de aard van de problemen bij de agrariërs.”
In 2016 werd in opdracht van waterschap Vechtstromen al een risicokaart op regionale schaal ontwikkeld. Het doel van dit onderzoek is volgens Schoonderwoerd om deze kaart in het veld te testen en om op lokale schaal te analyseren waardoor maaiveldafvoer optreedt en vervolgens ook te bekijken welke maatregelen al genomen kunnen worden.
Mocht het in Juli weer warm en zonnig worden dan zal er een fors escalerend waterprobleem zijn.
De hamvraag die onbeantwoord blijft, is wat de impact is van de restlozing op de doelen van de KRW. Uit de berekeningen van het CBS zou blijken dat stikstof uit rwzi's nog voor 18% bijdraagt aan de totale belasting, en fosfaat nog voor 25% aan de totale belasting. Maar het gaat nog steeds om enorme hoeveelheden: 14,3 miljoen kg N en 1,64 miljoen kg P.
De afname in kg N is veel groter is dan in kg P. De verhouding tussen N en P is verschoven. Met als gevolg dat blauwalgen (die zelf stikstof binden) "in het voordeel zijn" vergeleken met groenalgen, die stikstof uit het oppervlaktewater opnemen. Dertig jaar geleden was er nog veel 'groene soep', inmiddels zijn de drijflagen van blauwalgen een hardnekkig probleem.
Het zou dus zomaar kunnen zijn dat het verwijderen van stikstof nu voldoende is, maar dat de verwijdering van fosfaat nog veel beter moet. Behalve wellicht als de rwzi (bijna) rechtstreeks op zee loost, dan is goed ook goed genoeg.