Met pompgestuurde onderwaterdrains kan de grondwaterstand in veenweidegebieden veel beter op peil gehouden worden dan met reguliere onderwaterdrains. Dat blijkt uit een veldproef van Wageningen Livestock Research. Deze ‘drukdrains’ bieden volgens de onderzoekers dan ook perspectief voor het verminderen van bodemdaling en CO2-uitstoot.
In de zomer verhogen de drukdrains de grondwaterstand aanzienlijk verder dan de gangbare onderwaterdrains, constateerden ze. Daardoor dringt er minder zuurstof in de bodem en is het veen beter beschermd tegen de afbraak door bacteriën. "In potentie vermindert hierdoor de maaivelddaling en broeikasgasemissie."
Idse HovingDe veldproef liep van 2016 tot 2020 op het melkveeproefbedrijf KTC Zegveld. "We zoeken naar mogelijkheden om de grondwaterstand zo hoog mogelijk te houden", vertelt Idse Hoving, een van de onderzoekers van Wageningen Livestock Research. "Het is ook in het belang van de boer als de maaivelddaling geremd wordt."
Pompgestuurde onderwaterdrains worden al wel experimenteel ingezet door bijvoorbeeld het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), dat ook meebetaalde aan het onderzoek. Het onderzoek in Zegveld laat volgens Hoving zien hoe effectief ze zijn.
Waterput
Uit de proef in Zegveld blijkt dat het verhogen van slootpeilen onvoldoende helpt voor extra wateraanvoer in percelen wanneer het grondwater door een neerslagtekort is gedaald. Onderwaterdrains zorgen voor een verbetering, maar met drukdrains kan de grondwaterstand daadwerkelijk gestuurd worden.
Onderwaterdrains liggen onder slootpeil en kunnen zowel draineren als infiltreren, dus water aan- en afvoeren in veenweidepercelen. De werking is echter sterk afhankelijk van het drukverschil tussen het slootpeil en de grondwaterstand, legt Hoving uit.
Door de drainbuizen via een verzamelbuis aan te sluiten op een waterput, kan met een pomp het drukverschil tussen oppervlaktewater en grondwater vergroot worden. Daardoor zijn in de zomer hogere grondwaterstanden te realiseren.
"De waterput is eigenlijk een soort miniwatertoren", verklaart Hoving. "Je kunt het peil onafhankelijk van het slootpeil regelen. Daarvoor hebben we een prototype webapplicatie ontwikkeld die de aansturing van het systeem ondersteunt en onnodig in- en uitpompen van water voorkomt."
Resultaten
De resultaten laten zien dat de drukdrains het verschil in grondwaterstanden gemiddeld met 49 procent verkleinden ten opzichte van het referentieniveau. In de zomer was dit nog meer. Voor onderwaterdrains op de sloot was dit zowel in de winter als in de zomer 20 procent.
De gemiddelde grondwaterstand lag bij drukdrains 2,5 centimeter en bij onderwaterdrains 2 centimeter hoger dan de gemiddelde grondwaterstand van de referentie.
Naast HDSR betaalden ook Veenweiden Innovatiecentrum (VIC), ZuivelNL, de provincies Utrecht en Zuid-Holland, Waternet, Wetterskip Fryslân en het Kennis Basisprogramma 34: Circulair en Klimaatneutraal Project KB-34-005-001 (Veengebieden in nieuwe circulaire en klimaatpositieve productiesystemen) mee aan het onderzoek.
MEER INFORMATIE
Rapport 'Precisiewatermanagement op veenweidegrond met pompgestuurde onderwaterdrains'
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?