De afgelopen weken viel behoorlijk wat regen en in sommige gemeenten stonden straten blank na hoosbuien. Maar daarmee is volgens de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling nog geen eind gekomen aan de droogte. De LCW blijft dan ook opgeschaald in niveau 1 van dreigend watertekort.
Het neerslagtekort in ons land was twee weken geleden gemiddeld 164 millimeter en is op dit moment 166 millimeter. Kortom, de situatie is vrijwel hetzelfde. Door de regen van de afgelopen dagen daalde het tekort iets, maar het KNMI verwacht in de komende vijftien dagen weer een toename naar 191 millimeter. Dat komt natuurlijk mede door de huidige hete en droge dagen. Vanaf het weekend wordt regen voorspeld, maar het is nog zeer de vraag wanneer precies en hoeveel.
De droogte blijft dus voortduren, constateert de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling in de zevende droogtemonitor van 2020. “Het neerslagtekort is nog altijd groot en regionaal zijn de grondwaterstanden nog steeds laag. De LCW blijft daarom opgeschaald in Niveau 1 ‘dreigend watertekort’.”
Waterbeheer op orde
Volgens de commissie is het waterbeheer momenteel op orde. Op diverse plaatsen is er extra aanvoer van water om aan de watervraag voor landbouw en natuur te voldoen en om waterkwaliteitsproblemen – onder andere interne verzilting in de polders – tegen te gaan.
De waterschappen in het oosten en zuiden hebben onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater ingesteld. Op enkele locaties in de buurt van Natura 2000-gebieden is ook onttrekken uit grondwater niet toegestaan. In het westen en noorden inspecteren waterschappen uit voorzorg droogtegevoelige kaden.
Op sommige plekken beregening
Landbouw en natuur hadden baat gehad bij de neerslag. Er waren wel grote regionale verschillen. De LCW merkt op dat voor sommige broedende weidevogels en landbouwgewassen de regen te laat kwam. De commissie wijst verder op het vooruitzicht dat het neerslagtekort en de temperatuur in de komende week oplopen. “Op sommige plaatsen wordt daarom weer beregend of voorbereidingen hiervoor getroffen, omdat de waterbehoefte in deze fase van de groei van veel akkerbouwgewassen toeneemt.”
Bij de drinkwaterproductie zijn er geen knelpunten. “De verwachting is dat de watervraag door het mooie weer gaat stijgen. De sector roept gebruikers dan ook op om bewust om te gaan met drinkwater.”
Stijgende watertemperatuur in rivieren
De watertemperatuur in de Rijn en Maas stijgt in de komende dagen naar verwachting tot boven de 23 graden. De LCW schrijft over de afvoeren van Rijn en Maas hetzelfde als in eerdere droogtemonitoren: deze zijn voldoende om aan de watervraag te voldoen. De Maasafvoer bij Sint Pieter is ongeveer 55 kubieke meter per seconde.
Wat betreft de Rijn bij Lobith is er sprake van een jojo-beweging: van een zeer lage afvoer twee weken geleden naar bijna 2.000 kubieke meter per seconde afgelopen zondag en nu weer een langzame daling. Begin juli wordt rond 1.350 kubieke meter per seconde verwacht. “Voor de Rijn is de kans zeer klein dat de Lobith-afvoer langdurig onder het LCW-criterium van juni (1.300 m3/s) en juli (1.200 m3/s) komt.”
Voorzichtig herstel grondwaterstanden
Dat het deze maand af en toe flink regende, heeft volgens de LCW geleid tot een voorzichtig herstel van de grondwaterstanden. Dit geldt ook voor Oost- en Zuid-Nederland. Maar op de hoge gronden zijn de standen nog altijd lager dan normaal.
De recent gelanceerde droogtemonitor van het ingenieursbureau Wareco geeft een gedetailleerder beeld van de grondwaterstanden. Deze monitor bevat een analyse van de wekelijks gemeten grondwaterstanden van ongeveer twintigduizend freatische peilbuizen. Afgelopen vrijdag presenteerde Wareco de laatste stand van zaken. De algemene conclusie komt overeen met die van de LCW: de neerslag biedt enig soelaas, maar de droogte houdt aan.
Vertraagde reactie op zandgronden
Het effect van de regen van de afgelopen weken verschilt per deel van Nederland. In de meeste westelijke gemeenten stijgen de grondwaterstanden met gemiddeld circa een centimeter per dag. De klei- en veenbodems zorgen hier voor minder berging in de bodem, waardoor standen sneller reageren op de gevallen neerslag. Dit ligt anders in de oostelijke en zuidelijke gemeenten. Hier dalen grondwaterstanden nog met zo’n halve centimeter per dag. De grotere bergingscapaciteit van de zandbodems zorgt voor een vertraagde en gedempte reactie op neerslag.
De grondwaterstanden op de hoge zandgronden zijn op het ogenblik gemiddeld 20 centimeter lager dan in dezelfde periode in 2018. Dit heeft volgens Wareco alles te maken met het onderscheid in neerslagtekort tussen beide jaren; het tekort is nu een stuk hoger. In het lage deel van het land is er nauwelijks een verschil te constateren.
MEER INFORMATIE
Droogtemonitoren LCW in 2020
H2O-bericht over droogtemonitor 10 juni
Wareco over huidige grondwaterstanden
Droogtemonitor van Wareco
H2O-bericht over deze droogtemonitor
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.