secundair logo knw 1

Wateraanvoer in het werkgebied van Waterschap Drents Overijsselse Delta, waar het grondwater weer op peil is. Het waterschap spreekt van een goede startpositie bij het begin van het groeiseizoen. I foto: WDODelta

De grondwaterstanden bevinden zich door de bank genomen op een normaal niveau bij de start van het droogteseizoen. Alleen op een aantal plekken in vooral het oosten en zuiden van het land is het nog aan de droge kant. Dat blijkt uit de droogtemonitor voor grondwater van ingenieursbureau Aveco de Bondt. Dat de situatie nu na een natte winterperiode is genormaliseerd, biedt echter geen zekerheid voor een volgende keer.

De huidige grondwatersituatie is goed nieuws voor boeren, natuur, industrie en andere belangen. Zo’n snel herstel na de kurkdroge zomer van vorig jaar had Maarten Kuiper, leidend expert water en ondergrond bij Aveco de Bondt, eigenlijk niet verwacht. “De afgelopen maanden is vrij veel neerslag gevallen, maar het was ook geen zeiknatte winter.”

Maarten KuiperMaarten Kuiper

Het omslagpunt was volgens Kuiper de maand januari toen het op heel wat dagen aanhoudend regende. “In veel gebieden steeg de grondwaterstand met decimeters.” Hij baseert zich daarbij op de eigen droogtemonitor van Aveco de Bondt, waarin de meetgegevens van zo’n 20 duizend peilbuizen zijn opgenomen.

In februari was er daarentegen vrij weinig neerslag. Het effect was beperkt. “Een droge wintermaand pakt heel anders uit dan een droge zomermaand. De grondwaterstanden zakten niet erg uit. Kennelijk viel de afvoer mee. Dat laat zien dat wij in ons land met slim waterbeheer daarop zelf invloed hebben.”

Op normaal niveau
Terug naar eind augustus. Het neerslagtekort was op dat moment groter dan in 2018, circa 20 millimeter meer. Kuiper: “De uitzonderlijke droogte leidde tot lage of extreem lage grondwaterstanden in heel het land: duingebieden, hoge zandgronden, riviergebieden en polders. Deze standen daalden afgelopen zomer tot beneden de laagste grondwaterstand in 2018.”

De droogte duurde korter dan in 2018 want in september regende het al flink. In combinatie met enkele natte periodes in de winter heeft dit ervoor gezorgd dat het grondwater nu op de meeste locaties is hersteld (zie de kaart onderaan). “Ze staan op een ‘normaal’ niveau.”

Er is een beperkt aantal uitzonderingen - met name in Noord-Brabant - waar het momenteel meer dan 10 centimeter droger is dan normaal (de rode gebieden op de kaart). Dat valt mee, vindt Kuiper. “Het gaat niet om een spectaculaire hoeveelheid. Wel is bekend dat in Brabant relatief veel grondwater wordt onttrokken. Het lijkt erop dat we dit terugzien in onze monitor. Ook hier is terughoudendheid met grondwateronttrekking onverminderd nodig.”

Geen zekerheid
Volgens Kuiper moet ons land structureel rekening houden met grondwaterdroogte. “Dat de situatie nu na een natte periode is genormaliseerd, is geen zekerheid. Een volgende keer kan zomaar een drogere winterperiode volgen en daarmee langdurige grondwaterdroogte in vooral de hogere delen van Nederland.”

Daarom is blijvend aandacht nodig voor maatregelen om water vast te houden en te infiltreren. Ook moeten gebieden weerbaar tegen droogte worden gemaakt op basis van het principe ‘water en bodem sturend’. “De laatste jaren is al veel ervaring opgedaan met creatieve oplossingen, nu is het tijd voor opschaling.”

Toenemende fluctuatie
De klimaatverandering zorgt voor een grilliger neerslagpatroon, zegt Kuiper tot slot. “Volgens meteorologen bevindt Nederland zich op een kantelpunt tussen enerzijds het zuiden van Europa dat structureel droger wordt en Scandinavië dat juist steeds natter wordt. Het kan bij ons jaarlijks variëren welke kant het opgaat.”

Hierdoor wordt de grondwatersituatie ook anders. “Wat als het uitgangspunt in de zomer normaal is in plaats van extreem laag? Dan zouden de grondwaterstanden in de winter juist bovennormaal hoog zijn. We moeten rekening houden met een toenemende fluctuatie, met in het ene jaar droogte en lage grondwaterstanden en in het andere jaar veel neerslag en hoge grondwaterstanden. Het kan dus allebei. Dat is soms lastig uit te leggen aan bewoners en bestuurders.”

Grondwatersituatie eind maart 2023
De grondwatersituatie vlak voor de start van het droogteseizoen (april tot en met september) I Bron: droogtemonitor Aveco de Bondt, 25 maart 2023


LEES OOK
H2O Actueel (29 maart): Gunstige uitgangssituatie droogteseizoen 

Typ je reactie...
Je bent niet ingelogd
Of reageer als gast
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.

Laat je reactie achter en start de discussie...

(advertentie)

Laatste reacties op onze artikelen

wat een briljante toepassing: nu nog de vraag hoe specifiek die taal is of kan worden...
Voor mij is het onbegrijpelijk dat de leiding van deze bedrijven niet zou begrijpen wat ze doen. Is het dan toch onkunde of wentelen ze de kosten gemakkelijk af op de overheid?
Breng het toezicht op alle lozende bedrijven terug onder het gezag van de waterdiensten als Rijkswaterstaat en de Waterschappen. Daar zit de expertise op dit gebied. We staan met de waterparagraaf voor een enorme opgave, en de uitdaging is beter op zijn plaats bij de waterdiensten.
@Fred SandersIk denk dat wetenschappers te veel willen onderzoeken om hun studenten lesstof te verschaffen en moet daarbij steeds denken aan de Eierlandse dam en prof. Marcel Stive. 25 jaar geleden wist hij al dat er vóór en áchter deze 850 meter lange strekdam begrijpelijke stromingsproblemen waren, die stromingsreacties zijn er nu nog. kustverdediging.nl 
@JacobsTja, wat zal ik zeggen, ik mis in Jos zijn verhaal over de de grote hoeveelheid Escherichia coli bacterie die in het grondwater zit, zelf al op meer dan 30 meter diepte, en ook mis ik de hoeveelheid ijzer en mangaan die in het grondwater zit, en dit alles kost veel om het eruit te halen, tot op heden wordt mijn grondwater afgekeurd en dat al tot 4 keer toe.
Dus, bezint eer gij begint, en complexe filter systemen zijn nu niet bepaald goedkoop in aanschaf maar vragen ook onderhoud. En laten we het een hebben over die andere stofjes, zoals medicijnen, ook deze dringen diep door in de grond, en deze zijn niet zo gemakkelijk eruit te halen, persoonlijk ben ik niet zo blij met een chemokeur van een ander... Mvg John