Nominaties Waterinnovatieprijs bekend: van knikkerbaan tot slimme sturing van pompen

Een levensgrote knikkerbaan voor een slibloze rioolwaterzuivering, de Smart Energy Hub Zwolle en een slimme eDNA techniek voor het opsporen van lozingen. Deze drie inzendingen zijn genomineerd voor de Waterinnovatieprijs in de categorie ‘gezonde leefomgeving’. De jury heeft in totaal twaalf innovaties in vier categorieën geselecteerd.

De prijswinnaars zullen worden bekendgemaakt tijdens het Waterinnovatiefestival dat op donderdag 1 februari 2024 plaatsvindt in de Werkspoorkathedraal in Utrecht. Ook wordt dan een Publieksprijs uitgereikt. Hiervoor kan vanaf morgen (22 december) online worden gestemd op de site van de Waterinnovatieprijs 2023-2024.

Vier categorieën
Vanuit de waterschappen waren er zestig innovaties aangemeld. Dat gebeurde in deze categorieën:

• Briljantjes: slim bedacht, van onder de radar naar landelijke spotlights.
• Gezonde leefomgeving: innovaties die de waterkwaliteit, circulariteit en klimaatneutraliteit bevorderen.
• Water en bodem sturend: innovaties die bijdragen aan het versneld klimaatrobuust maken van Nederland.
• Dijken van de toekomst: innovaties die waterveiligheid bevorderen.
  

Schifting door jury
Na de schifting door de vakjury bleven er twaalf inzendingen over, drie per categorie. Aa en Maas, Brabantse Delta en Drents Overijsselse Delta hebben een dubbele kans want van deze waterschappen zijn twee inzendingen gekozen. De jury bepaalt ook de winnaars.

Annemieke Nijhof, algemeen directeur van Deltares, is juryvoorzitter. De andere leden zijn Merle de Kreuk (hoogleraar waterkwaliteit aan de TU Delft), Katja Portegies (directeur Veiligheid en Water bij Rijkswaterstaat), Lidwin van Velden (ceo bij de Nederlandse Waterschapsbank), Cees Buisman (wetenschappelijk directeur bij Wetsus) en Katheleen Poels (hoofd adviesgroep watermanagement bij Royal HaskoningDHV).

De twaalf nominaties

Briljantjes

• Effectbepaling van maatregelen met reguliere metingen (Aa en Maas). Hierin wordt slimme statistiek gebruikt om het effect van een maatregel voor betere oppervlaktewaterkwaliteit te voorspellen.
• Blinde vlekken zichtbaar maken voor een brongerichte aanpak (Vechtstromen). Deze nieuwe, bijzondere methode zorgt voor efficiënter gegevensbeheer van watervervuilingsbronnen.
• Slimme sturing van pompen (Brabantse Delta). Het gaat om een realtime machinelearningtechnologie voor de aansturing van onder meer pompen, gemalen, vijzels en compressoren.

Gezonde leefomgeving

• Knikkerbaan voor een slibloze rioolwaterzuivering (Aa en Maas). De immense knikkerbaan is de belichaming van de techniek TORWASH waarmee slib wordt omgezet in herbruikbare producten.
• Smart Energy Hub Zwolle (Drents Overijsselse Delta). Door dit project wordt het energiegebruik van rioolwaterzuiveringsinstallatie Hessenpoort met 50 procent gereduceerd, de productie van groene waterstof gefaciliteerd en de bijproducten pure zuurstof en warmte maximaal benut.
• eDNA om lozingen in de glastuinbouw op te sporen (Delfland). Het is een nieuw instrument in de waterschapswereld voor het opsporen van emissiebronnen die bijdragen aan een negatieve waterkwaliteit.

Water en bodem sturend

• Zicht op Water (Brabantse Delta). Dit project zorgt voor inzicht in de onttrekking van grondwater door agrarische bedrijven, door digitale meters te installeren op waterbronnen en te verbinden met een online dashboard.
• Een hydrosociale kijk op water en bodem sturend (Vallei en Veluwe). Het waterschap vraagt met deze sociale innovatie aandacht voor de sociale kant van water en co-creatie tussen inwoners en omgeving.
• Klimaatadaptatie door boeren in overstromingsgevoelige polders (Waternet). ‘Klimaatboeren’ stellen land beschikbaar voor waterberging, in de vorm van natuurvriendelijke oevers. De oevers zorgen ook voor betere waterkwaliteit, biodiversiteit en CO₂-opslag.

Dijken van de toekomst

• Detectie van scheuren in dijken met behulp van kunstmatige intelligentie (Hollands Noorderkwartier). Daarvoor worden drone- en vliegtuigbeelden gebruikt.
• Onderzoek naar de erodeerbaarheid van klei (Noorderzijlvest). Het waterschap heeft een innovatief rekeninstrument ontwikkeld dat verschillende soorten klei eenvoudig karakteriseert.
• Stoorlaagvermenging tegen piping (Drents Overijsselse Delta). Deze nieuwe oplossing voor piping (onder een dijk doorstromen van water) bij dijken met een zandige bodem maakt gebruikt van eenvoudige middelen en is daardoor goedkoper en duurzamer dan traditionele maatregelen. Tevens is de impact op de omgeving kleiner.
  

In het eerste nummer van magazine H₂O in 2024 wordt aandacht besteed aan de Waterinnovatieprijs. Dan staat een aantal ingezonden innovaties in de schijnwerper.