Onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) zijn er voor het eerst in geslaagd vroege alarmsignalen te identificeren die fundamentele veranderingen in de waterkwaliteit aankondigen.
Een helder meer kan ogenschijnlijk van de ene op de andere dag vertroebelen, maar daar gaan jarenlange processen aan vooraf. De onderzoekers zijn er nu in geslaagd de vroege tekenen hiervan te signaleren. Deze week worden de resultaten van het onderzoek gepubliceerd.
Het onderzoek stond onder leiding van Alena Gsell van het NIOO-KNAW. Het toetste een uit de wiskunde afkomstige theorie over de manier waarop complexe systemen veranderen aan de praktijk: de ontwikkeling van de ecosystemen van vijf meren in de afgelopen decennia. "De theorie is al eerder gebruikt om natuurlijke ontwikkelingen te onderzoeken. Het is de eerste keer dat het voor waterkwaliteit gelukt is."
Gsell en haar collega's stelden vast dat de veerkracht van een meer in de fase voorafgaand naar een verandering minder werd. "De schommelingen in het ecosysteem, bijvoorbeeld de afname van het aantal watervlooien of de toename van het aantal blauwalgen ten koste van eetbare groenalgen, werden steeds groter en het meer had steeds meer tijd nodig om te herstellen."
Dat er vroege alarmsignalen vast te stellen zijn, is volgens Gsell goed nieuws voor waterbeheerders. "Sommige alarmbellen gingen al af jaren voor de verandering daadwerkelijk plaatsvond. Dat geeft waterbeheerders ruim de tijd om negatieve ontwikkelingen te voorkomen."
De vijf meren, waaronder twee in Nederland, waren gekozen omdat er al decennia watermonsters uit waren verzameld en er dus veel gegevens beschikbaar waren. Desondanks lukte het Gsell niet om voor alle fundamentele veranderingen in de waterkwaliteit vroege alarmsignalen te vinden.
"Het feit dat we er in meerdere gevallen in geslaagd zijn om zulke signalen te vinden, bewijst dat het model klopt. Dat we er niet altijd in geslaagd zijn, bewijst dat we nog niet genoeg weten over de manier waarop verschillende processen in de ecosystemen zich tot elkaar verhouden. Als we onze kennis hierover vergroten, vergroten we automatisch dus ook onze mogelijkheden om ontwikkelingen in de natuur te voorspellen en te beheersen."
Het artikel leest u hier (tegen betaling).