Om het natuurherstel in de grote rivieren te bestendigen, moeten aangelegde nevengeulen regelmatig worden uitgebaggerd. Want anders worden op den duur de omstandigheden voor riviervissen steeds lastiger, blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) in samenwerking met Rijkswaterstaat.
Vijftien jaar. Zo lang is natuurherstel in de rivieren effectief, als er geen onderhoud wordt gepleegd. Daarna neemt de kwaliteit van aangelegde nevengeulen af volgens WUR-promovendus Twan Stoffers. Hij analyseerde voor het onderzoek opnieuw de beschikbare informatie over de soortenrijkdom en aantallen van riviervissen uit de laatste dertig jaar.
Nevengeul functie als kraamkamer
De grote rivieren worden tegenwoordig gereguleerd voor veiligheid en scheepvaart. Het verdwijnen van de natuurlijke dynamiek heeft nadelig uitgepakt voor riviervissen. Het uitgraven van nevengeulen is daarvoor een oplossing. Zij dienen vooral als kraamkamer van jonge vissen. Hierdoor maken typische riviervissen als barbeel en sneep een comeback.
“Nevengeulen zorgen ervoor dat riviervissen een plek hebben om zich voort te planten en de jonge visjes kunnen opgroeien”, zegt Stoffers. Stromend water is het belangrijkste. “Als dat er is, dan zijn vaak de andere omstandigheden ook in orde.”
Regelmatig baggeren nodig
Er zit volgens Stoffers echter een houdbaarheidsdatum op aangelegde nevengeulen. Langzaam slibben deze zijwateren dicht en groeien ze vol. Dan neemt de stroming af en verslechtert de leefomgeving voor vissen. Omdat de riviersystemen niet natuurlijk zijn, is er ook geen spontaan herstel. Hierdoor begint natuurherstel in de grote rivieren na ongeveer vijftien jaar zijn effectiviteit te verliezen.
Al veel langer werd vermoed dat mede daardoor populaties van riviervissen in Nederland klein bleven. Dat is nu bevestigd door het onderzoek. Een nevengeul moet worden onderhouden om zijn functie als kraamkamer niet geleidelijk te verliezen. Daarom is het nodig dat zo’n geul regelmatig opnieuw wordt uitgebaggerd.
Stoffers heeft samen met een aantal andere onderzoekers hierover een artikel gepubliceerd in Science of the Total Environment (STOTEN). Hij wijst erop dat het belang van ecologisch gezonde grote rivieren niet mag worden onderschat, omdat door de klimaatverandering zoet water als hulpbron onder druk staat. “Dit onderzoek is een bescheiden stap, maar kan hopelijk wel een bijdrage leveren aan een beter beheer van de rivieren voor mens en natuur.”
MEER INFORMATIE
Bericht WUR over onderzoek
Wetenschappelijke publicatie in STOTEN
Informatie over nevengeulen