Als nature-based solutions voor maatschappelijke uitdagingen bewezen effectief zijn, waarom worden ze dan relatief weinig ingezet? Dat was de onderzoeksvraag waarmee Wageningen University & Research op pad werd gestuurd door het ministerie van LVVN. Het antwoord volgens de onderzoekers: onbekendheid, vooroordelen over effectiviteit, zorgen over financiering en complexe regelgeving.
“Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuurwilde weten welke barrières beslissers ervaren rondom nature-based solutions, wat mogelijke oplossingen zijn en welke handelingsperspectieven het ministerie zelf heeft om dit meer aan te jagen”, vertelt WUR-onderzoeker Sandra van Liere.
Sandra van LiereOp basis van internationaal literatuuronderzoek en een analyse van zes succesvolle Nederlandse casussen waarin natuurgebaseerde oplossingen zijn ingezet, en één waarbij dit werd overwogen, maar uiteindelijk niet is gedaan, gingen de WUR-onderzoekers op zoek naar een antwoord. Ze publiceerden er onlangs het rapport 'Aanjagen van nature-based solutions' over.
Volgens Van Liere vallen de ervaren barrières in vier categorieën op te delen: onbekendheid, vooroordelen over effectiviteit, vragen over financiering en ingewikkelde regelgeving. “Nature-based solutions komen vaak niet op het netvlies van beslissers. Terwijl er wel veel kennis is, is ook belangrijk dat die kennis landt op de plekken waar die in de praktijk kan worden toegepast. Net zoals aspecten als doorzettingsvermogen, een lange adem en iets nieuws durven te proberen belangrijke factoren zijn.”
Vooroordelen
Ook kleven aan natuurgebaseerde oplossingen een aantal vooroordelen. “Ze worden vaak nog gezien als groene hobby, en veel minder als het logische antwoord op verschillende maatschappelijke problemen. Ze bieden vaak niet alleen oplossingen voor vraagstukken rondom waterveiligheid, woningbouw of infrastructuur, maar leiden ook tot positieve effecten op bijvoorbeeld natuur, bodemkwaliteit, biodiversiteit of kwaliteit van de leefomgeving.”
Het beeld dat nature-based solutions duurder zouden zijn dan klassieke oplossingen, onderschrijft Van Liere niet. “Wel is het zo dat het financieringsvraagstuk complexer is. De baten zijn deels pas op de iets langere termijn te zien en deze oplossingen vragen soms investeringen op een andere plek dan waar je het resultaat gaat zien. Dat vergt wat denkwerk dus.”
Reguliere hokjes
De ruimtelijke regelgeving lijkt niet echt mee te werken bij een bredere inzet van nature based solutions. “Ze passen niet altijd in de reguliere hokjes en worden daarom vaak als pilot opgezet. Dat maakt het lastig om ze vaker of op grotere schaal toe te passen.”
Dit terwijl uit de zes bestudeerde casussen waarin op de natuur gebaseerde oplossingen werden toegepast blijkt dat deze aanpakken effectief kunnen zijn en brede maatschappelijke baten kunnen hebben. De onderzoekers keken onder andere naar de Grensmaas (rivierherstel in combinatie met natuurontwikkeling en grindwinning), de Koopmanspolder (innovatieve watersturing met natuurherstel) en het Bijenlandschap West-Brabant (natuurvriendelijke voedselproductie).
Het onderzoek van de WUR loopt dit jaar nog door. De komende periode willen Van Liere en haar collega’s gebruiken om de vaak nog heersende beelden rond nature-based solutions aan te passen. “Het gaat daarbij ook heel erg om het veranderen van het narratief: van nature-based als sympathieke hobby naar rationele en logische oplossing.”
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.