De verdringingsreeks heeft als instrument in de crisisaanpak van de droogte goed gefunctioneerd, maar er kunnen zaken wel duidelijker worden afgebakend. “Bijvoorbeeld het proceswater van de industrie, zit dat in categorie 4 of 3. En wat is precies proceswater? Dat gaan we verder uitwerken.”
Dat zei minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat gisteravond in het debat in de Tweede Kamer over de droogte in 2018. De bewindsvrouw gaf aan dat in de evaluatie van de droogte-aanpak voor de zomer beschikbaar komt.
In het debat gaf ze aan dat wat haar betreft veel goed is gegaan in de aanpak, met dank aan de deskundigheid van de betrokken partijen. “Daardoor is de droogte voor de gemiddelde Nederlander geen crisiservaring geweest. Er is goed werk gedaan.”
Maar dat wil niet zeggen dat de aanpak op punten niet beter kan. Zo heeft de verzilting van het IJsselmeer en de dreigende innamestop bij Andijk voor de drinkwaterproductie de minister verrast. “Ik heb me nooit kunnen voorstellen dat we tankschepen met zoet water zouden moeten inzetten vanwege chloridegehalte. Het is niet zo ver gekomen, maar we zaten er dichtbij.”
Early warning system
De verzilting van het IJsselmeer is punt van aandacht in de evaluatie van de droogte aan de ‘Beleidstafel droogte’ die de minister vorig jaar heeft ingesteld. Het opzetten van een early warning system om verzilting van het meer tijdig te signaleren vond Van Nieuwenhuizen overigens niet nodig en ze raadde de motie van Laura Bromet (GroenLinks) daartoe dan ook af.
In het debat met de Kamer gaf Van Nieuwenhuizen aan dat in de evaluatie alle aspecten van de droogte en de aanpak ervan worden bekeken. Dat geldt ook voor de inbreng van de drinkwatersector in het overleg over de crisisaanpak. In de Kamer werd gevraagd om die inbreng van de drinkwaterbedrijven te borgen.
De minister wilde niet vooruitlopen op de uitkomsten van de evaluatie, maar zei wel: “Drinkwaterbedrijven zaten afgelopen zomer aan tafel in het crisisoverleg. Dat was uit praktische overwegingen, maar ik kan me niet voorstellen dat we zeggen: dat doen we niet meer, want het liep niet goed.”
Communicatie
Voorts maakte Van Nieuwenhuizen duidelijk dat wat haar betreft ook de communicatie tijdens de crisis beter kon. “Om een voorbeeld te noemen: de oproep om zuinig water te gebruiken. Ik weet niet of we tevreden over de resultaten kunnen zijn. Aanvankelijk leek het dat mensen wat minder water gebruikten, maar als je ging corrigeren naar het aantal mensen dat op vakantie was, dan zagen de cijfers er toch anders uit en kun je je afvragen of we zo’n oproep wat indringender kunnen brengen in het vervolg.”
Verder bracht de droogte meer nieuwe inzichten, zei Van Nieuwenhuizen. In het riviermanagement moet de aandacht niet alleen gericht zijn op hoog water maar ook op een minimum waterpeil om rivieren bevaarbaar te houden. Dat de binnenvaart afgelopen zomer en najaar steeds meer in de problemen kwam door de lage waterstand is een serieus aandachtspunt van de minister, zo bleek uit haar beantwoording aan de Kamer.
"We hebben een enorme bouwopgave in Nederland, daar is veel bulkvervoer van zand, grind en bouwmaterialen voor nodig. Tachtig procent gaat over water. Als we dat niet meer voor elkaar krijgen en het moet over de weg, hebben we een gigantisch probleem." De bewindsvrouw beaamde dat het probleem in overleg met de buurlanden moet worden aangepakt. Daar praten we ook al mee, zei ze.
Debietafhankelijk
De droogte bracht ook een andere manier van kijken, aldus de minister. “Dat geldt voor de kwaliteit van het water en ook ten aanzien van lozingen door de industrie. Of je die debietafhankelijk moet maken, wordt bestudeerd aan de beleidstafel droogte”, zei ze in de richting van Corrie van Brenk (50plus) die om zo’n maatregel had gevraagd.
De droogte laat nog steeds zijn sporen na. De grondwaterstanden op hoge zandgronden zijn nog erg laag, gaf de bewindsvrouw aan. “De verwachting is ook, ondanks dat het flink geregend heeft, dat het per 1 april nog niet zal zijn hersteld.” Het dwingt tot extra maatregelen, zoals het vasthouden van water.
De waterschappen bereiden zich voor op een nieuwe droge zomer, zei Van Nieuwenhuizen. Ook is er al weer een vergadering geweest 'zodat de crisisstructuur kan worden opgeschakeld' als dat nodig is.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.