In de strijd tegen de verdroging slaan de waterschappen Drents Overijsselse Delta (WDODelta) en Vechtstromen en de provincie Overijssel de handen ineen met landgoedeigenaren en beheerders van natuurgebieden. Met het programma ‘Haarvaten op peil’ willen ze het water in de hogere delen beter vasthouden.
Dat is namelijk waar de kleine waterstroompjes - ofwel de haarvaten van het systeem - ontstaan, beseffen ze. Die zijn voor de wateraanvoer afhankelijk van regen. "Maatregelen daar helpen enorm om de gevolgen van droogte voor de landbouw en natuur ter plaatse te verminderen en om wateroverlast elders (lager) in het gebied te voorkomen."
Het uitvoeringsprogramma ‘Haarvaten op peil’ (HOP) is onderdeel van het regionale werkprogramma ‘Zoetwatervoorziening Oost Nederland’ (ZON). Dat is de regionale invulling van het landelijke ‘Deltaprogramma Zoetwater’. Er is in totaal 10 miljoen euro beschikbaar, waarvan 7,5 miljoen euro voor het werkgebied van Vechtstromen.
Domino-effect
Droogte is, naast piekbuien en wateroverlast, een van de gevolgen van klimaatverandering die ook voor de landbouw en natuur in Overijssel tot steeds meer schade leidt, aldus de initiatiefnemers.
"Oogsten mislukken en de natuur heeft het moeilijk: bepaalde bomen en planten verdwijnen, vennen vallen droog en er ontstaat insecten- en vissterfte. Droogte leidt vervolgens tot een domino-effect van tegenslagen voor natuur en landbouw en daarmee voor het landschap waarin we wonen, werken en recreëren."
Die gevolgen vallen op de lange termijn steeds moeilijker te herstellen, weten ze. "Daarom moeten nu alle mogelijke maatregelen worden ingezet om ons bodem- en watersysteem weerbaar te maken en zo de waterbeschikbaarheid te verbeteren."
Piekbuien
In het HOP-programma worden de beheerders van natuurgebieden en de landgoedeigenaren vertegenwoordigd door Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschap Overijssel en het Overijssels Particulier Grondbezit. Zij zien mogelijkheden om op hun gronden meer water vast te houden en piekbuien op te vangen en stellen die daarvoor beschikbaar.
De agrariërs, vertegenwoordigd door LTO, zijn geen partner in het HOP-programma, omdat zij van het Rijk zelf middelen hebben gekregen voor maatregelen die de waterbeschikbaarheid helpen vergroten, verklaart een woordvoerder van WDODelta. "Wel werken we zoveel mogelijk samen om maximaal rendement te halen uit de verschillende initiatieven om het gehele watersysteem robuuster te maken."
Op basis van verkenningen ligt de focus de komende zes jaar allereerst op de volgende gebieden: De Woldberg en De Eese ten noorden van Steenwijk, de zuidflank van het Reestdal, landgoederen en natuurgebieden in het Vechtdal, landgoederen rond Deventer, het Dinkeldal, landgoederen rond Enschede, natuurgebieden Delden-Beckum en beekdalen in Midden-Twente.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.