In de regio Amsterdam stapelen de ruimtelijke uitdagingen zich op. Ook voor de productie van drinkwater is volgens een verkenning meer ruimte nodig. Er zijn zes ‘hotspots’ geïdentificeerd.
In deze gebieden zijn de ruimtelijke opgaven het grootst: IJmuiden en de binnenduinrand, het havengebied van Amsterdam, de Haarlemmermeerpolder, Almere/Zuidelijk Flevoland, Andijk en de Gooi- en Vechtstreek (zie kaart).
De verkenning is uitgevoerd door Defacto Stedenbouw. Dat gebeurde in opdracht van de Metropoolregio Amsterdam (MRA, het informele samenwerkingsverband van 30 gemeenten, de provincies Noord-Holland en Flevoland en de Vervoerregio Amsterdam) en de drie drinkwaterbedrijven Waternet, PWN en Vitens.
Al beperkte bronnen en groeiende vraag
De beschikbaarheid van drinkwater staat in veel delen van Nederland onder druk en dat geldt volgens het onderzoek ook voor de regio rondom Amsterdam. Door klimaatverandering en vervuiling komen de al beperkte bronnen voor drinkwater steeds meer in het gedrang, terwijl de vraag naar water groeit door bevolkingsgroei, economische groei en energietransitie.
Daarmee voegt drinkwater zich in een rij van ruimtevragers in de regio Amsterdam. Hierin spelen verschillende grote ruimtelijke opgaven tegelijk, wat zorgt voor complexe claims op de schaarse ruimte. Zo moeten er jaarlijks 17.500 nieuwe woningen worden gebouwd.
Vooral problemen in droge zomers
De drie drinkwaterbedrijven maken in deze regio voornamelijk gebruik van oppervlaktewater en in mindere mate van grondwater. In droge zomermaanden met een grote watervraag zal er steeds vaker onvoldoende water van goede kwaliteit beschikbaar zijn.
De waterbedrijven zetten momenteel al in op uitbreiding van het drinkwatersysteem en besparing van het watergebruik. Een robuust en toekomstbestendig drinkwatersysteem vraagt echter ook iets van de ruimtelijke ordening, wordt gesteld.
In de zes hotspots komen de opgaven samen of moeten op korte termijn belangrijke keuzes worden gemaakt in verband met het drinkwatervraagstuk, aldus de verkenning. De impact van beslissingen kan echter soms pas over decennia zichtbaar zijn. Een belangrijke bevinding: onderlinge afstemming en dialoog tussen betrokken partijen zijn essentieel om de drinkwaterbeschikbaarheid ook in de toekomst te kunnen borgen.
De zes hotspots I Bron: eindrapport De ruimtelijke impact van drinkwater in de Metropoolregio Amsterdam (Defacto Stedenbouw)
Verzilting drinkwatervoorraad in binnenduinrand
In een bericht van de MRA wordt de binnenduinrand als voorbeeld gegeven. Deze strategische drinkwatervoorraad dreigt te verzilten door de zeespiegelstijging. Daarom is het op termijn nodig om de voorraad verder landinwaarts te verplaatsen. De benodigde ruimte moet nu al worden gereserveerd. De drinkwaterbedrijven zijn hiervoor afhankelijk van provincies en gemeenten en dat vraagt om een tijdige en structurele samenwerking.
Waternet en PWN lichten de situatie in de Gooi- en Vechtstreek toe. In deze hotspot is de huidige drinkwaterproductie onvoldoende om aan de verwachte vraag in 2035 te voldoen, terwijl er weinig ruimte is voor uitbreidingen. Onder de naam WAAG (afkorting van Water Aanvoer en Aanvulling in het Gooi) onderzoeken PWN, Vitens en Waternet samen hoe in de toekomst kan worden voldaan aan de vraag naar drinkwater. Daarbij wordt gezocht naar aanvullende waterbronnen.
Door Waternet wordt verder de Amsterdamse haven genoemd. Hier spelen de komende jaren veel transities, zoals woningbouw en de overstap naar een circulaire economie. Voor deze transities is meer drinkwater nodig. Ook gaat de industrie fors meer water afnemen. Dit water bestaat doorgaans uit voorgezuiverd oppervlaktewater.
Aanbevelingen in verkenning
In de verkenning worden enkele aanbevelingen gedaan voor de uitbreiding en bescherming van de drinkwatervoorziening in de regio Amsterdam:
- Neem drinkwateraspecten vroegtijdig in ruimtelijke plannen op;
- Intensiveer de samenwerking tussen Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven;
- Ga op korte termijn het gesprek aan over de ruimtelijke keuzes die nu moeten worden gemaakt.
