Het is tijd voor een deltaplan voor de aanpak van funderingsproblemen. Daarvoor pleiten vijf organisaties in een manifest. Zonder ingrijpen lopen de komende dertig jaar een miljoen woningen een aanzienlijk risico om beschadigd te raken.
Volgens de coalitie is een groot deel van de toekomstige funderingsschade nog te voorkomen. Daarvoor is nodig dat het Rijk de regie neemt om te zorgen voor een passend waterbeheer en een zo goed mogelijke toepassing van technische innovaties. Het volgende kabinet wordt opgeroepen om een minister van Wonen verantwoordelijk te maken voor het Deltaplan Aanpak Funderingsschade.
Dit deltaplan is bedoeld om de bestaande woningvoorraad te beschermen en maatschappelijke kosten te beperken. De toelichting in het manifest: “Het plan, dat samen met betrokken partijen moet worden opgesteld, omvat onderzoek naar regionale en lokale risico’s, de ontwikkeling van nieuwe herstel- en preventietechnieken en geeft richting aan de verdeling van kosten voor herstel van funderingsschade over de rijksoverheid, lagere overheden, corporaties en woningeigenaren.”
Groeiend probleem door droogte en inklinking
Het manifest is opgesteld door de branchevereniging Aedes van de woningcorporaties, de Vereniging Eigen Huis, de Nederlandse Vereniging van Banken, het Verbond van Verzekeraars en het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Zij omschrijven schade aan funderingen van gebouwen als een groeiend probleem. Door droogte en inklinking van klei- en veenbodems is de afgelopen jaren met name veel schade aan woningen ontstaan.
Naar schatting krijgen een miljoen met vooral oudere huizen tot en met 2050 te maken met funderingsproblemen, aldus het KCAF en het onderzoeksinstituut Deltares. Voor een kwart miljoen woningen is de situatie al urgent. Bij een gemiddelde grondoppervlakte van vijftig vierkante meter. kost het tussen 50.000 en 87.500 euro per woning om de schade te herstellen De totale funderingsschade kan volgens het KCAF oplopen tot zo’n 60 miljard euro in 2050. In vrijwel alle provincies is sprake van bodemdaling en funderingsschade, met concentraties in Friesland, Overijssel, Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht en in de rivier- en kleigebieden.
Grondwaterpeilbeheer belangrijke oorzaak
De vijf partijen noemen het grondwaterpeilbeheer door waterschappen en gemeenten als een belangrijke reden voor de problemen. Schade aan houten funderingen wordt vaak veroorzaakt door een te lage grondwaterstand. Daardoor komen de koppen van funderingspalen droog te staan en ontstaat er paalrot. Dit kan leiden tot verzakkingen en andersoortige schade. Waterschappen en gemeenten hebben hierbij wel te maken hebben met tegenstrijdige belangen. In sommige landelijke gebieden staat het grondwaterpeil bijvoorbeeld kunstmatig laag om landbouwgrond begaanbaar en productief te houden.
Een andere belangrijke oorzaak van funderingsschade is inklinking van grond en onttrekking van water. Zo zorgen de drogere zomers als gevolg van de klimaatverandering ervoor dat de bodem inklinkt, waardoor er schade ontstaat bij funderingen van woningen die ‘op staal’ (zonder funderingspalen) zijn gebouwd. Speciale aandacht vragen woningen die gefundeerd zijn op grenenhouten palen. Deze houtsoort is ook onder water gevoelig voor aantasting door bacteriën.
De rekening ligt momenteel eenzijdig bij woningeigenaren en -corporaties, aldus de opstellers van het manifest. Zij draaien volledig op voor de vaak hoge herstelkosten van funderingsschade, terwijl ze geen invloed hebben op de oorzaken. “Er moet daarom een landelijk functionerend fonds komen voor onderzoek naar funderingsschade en een herstelfonds om woningeigenaren en -corporaties financieel bij te staan.”
Regie door Rijk bepleit
Het is niet te laat, vinden de partijen. “Door het nemen van tijdige en juiste maatregelen kan veel schade worden voorkomen.” Er is regionaal maatwerk nodig, omdat de ondergrond, de aard van de bebouwing en de fundering plaatselijk sterk kunnen verschillen. Technische oplossingen kunnen ervoor zorgen dat de waterstand beter op behoeften worden afgestemd. “Dan hoeven uiteenlopende belangen niet te conflicteren. Daarom is het van belang dat technisch onderzoek wordt gestimuleerd om maatwerkoplossingen mogelijk te maken.”
Voor de rijksoverheid is hierbij de hoofdrol weggelegd. “Het Rijk kan en moet de regie nemen om met de betrokken partijen tot een krachtig plan van aanpak te komen.” Waar sprake is van tegengestelde belangen, hakt het Rijk knopen door op basis van gebiedsonderzoek. Verder worden lagere overheden en andere partijen gefaciliteerd om tot oplossingen te komen.
Het milieu is eveneens gebaat bij een doortastende aanpak, wordt opgemerkt. De grondwaterstand heeft invloed op zowel funderingen als de CO2-uitstoot van veenweidegebieden. De afbraak van droogvallend veen zorgt volgens de Unie van Waterschappen jaarlijks voor een uitstoot van zeven megaton CO2. Dat is bijna vier procent van de totale uitstoot in Nederland.
MEER INFORMATIE
Manifest op website Aedes
H2O Actueel: schade oude funderingen
