Met speciale maatregelen lukt het agrariërs in het Zuid-Limburgse Heuvelland om meer water op hun percelen vast te houden. Ze dragen daarmee ook bij aan het verminderen van wateroverlast in lager gelegen dorpen. Dat blijkt uit de praktijkproeven die een aantal landbouwers samen met Waterschap Limburg en Wageningen University & Research uitvoerde.
De praktijkproeven zijn onderdeel van het programma Water in Balans, waarmee Waterschap Limburg wateroverlast als gevolg van klimaatverandering wil verminderen. Samen met de WUR, de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) en de Provincie Limburg is in 2020 een aantal maatregelen uitgetest om extra water vast te houden op hoger gelegen landbouwpercelen. Zes agrariërs deden daaraan mee.
Josette Van Wersch"We zien dat het werkt", zegt bestuurder Josette van Wersch. "Er is echt sprake van een vlekwerking: steeds meer agrariërs zijn enthousiast en willen meedoen, ook met meerdere maatregelen tegelijk. Zij voelen zelf ook de gevolgen van klimaatverandering."
Samen met boeren zoekt het waterschap naar maatregelen bedacht die zonder al te veel aanpassingen uitgevoerd kunnen worden. Een aantal daarvan draagt duidelijk bij aan de doelstelling om 10 millimeter extra water vast te houden en leidt daarnaast tot meeropbrengsten van 3 tot 7 procent, aldus het rapport.
Maisteelt
Zo leverde de aanleg van aardappeldrempels en het verruigen van aardappelruggen ruim 5 millimeter extra waterberging op. "Dat zorgt ook voor betere waterinfiltratie in de bodem", aldus Van Wersch, die benadrukt dat 10 millimeter een streefgetal is. "Voor de teler betekent dat een meeropbrengst in een droog jaar: een win-win."
Bij de maisteelt zorgt het zaaien in ruitverband, met een kortere afstand tussen de rijen, er tevens voor dat mineralen beter worden opgenomen. Maisteelt is met name in het voorjaar gevoelig voor waterafspoeling en dat moet door deze alternatieve zaaimethode voorkomen worden.
Volgens het waterschap zijn de eerste resultaten positief, maar precieze getallen hebben deze praktijkproeven nog niet opgeleverd. Die volgen mogelijk uit verdiepende experimenten op Proefboerderij Wijnandsrade. Ook worden dit jaar weer een aantal praktijkproeven gehouden.
Extreme buien
Het programma Water in Balans richt zich niet alleen op het landelijk gebied, maar ook op het stedelijk gebied, het watersysteem en de eigen woning. "Het zijn vier knoppen om aan te draaien", aldus Van Wersch. "En het liefst allemaal tegelijk. Bewoners kunnen wateroverlast bijvoorbeeld beperken door schotjes voor de deur of zandzakken te plaatsen."
De schade in Zuid-Limburg door de extreme buien van de afgelopen dagen toont volgens haar aan hoe hard dat nodig is. "Daar zijn we wel van geschrokken", erkent de bestuurder. "Die buien hadden een intensiteit van zo’n 100 millimeter, dat is het drie- of viervoudige van wat er normaal valt. We zijn nu hard aan het nadenken of onze maatregelen wel toereikend zijn en of we misschien moeten versnellen."
MEER INFORMATIE
Verslag praktijkproeven landbouwpercelen
Programma Water in Balans
H2O-bericht: Limburg komt met negen maatregelen voor klimaatrobuust watersysteem
H2O-bericht: Waterschap Limburg stimuleert met filmpjes boeren meer water vast te houden
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.