KWR heeft aangetoond dat het coronavirus SARS CoV-2 ook in het rioolwater voorkomt. Het onderzoeksinstituut in Nieuwegein heeft de afgelopen weken meerdere keren onderzoek gedaan bij verschillende rioolwaterzuiveringen in Nederland. In effluent is SARS-CoV-2 niet aangetroffen, schrijft het instituut, dat rioolwaterscreening als een mogelijkheid ziet om een beter beeld te krijgen van de verspreiding van het virus.
KWR heeft tot dusverre drie keer onderzoek gedaan. De monsters werden onderzocht met een methode die KWR heeft ontwikkeld voor andere virussen die wel via water worden overgedragen. Van coronavirussen is bekend dat deze niet of niet zo makkelijk via water worden verspreid.
In de eerste week van februari zijn monsters rioolwater van de waterzuiveringsinstallaties van Amsterdam-West, Schiphol, Harnaschpolder, Amersfoort en Apeldoorn onderzocht. Er werd geen erfelijk materiaal van het coronavirus aangetroffen, maar toen waren er ook nog geen corona-patiënten geregistreerd in Nederland.
De tweede serie monsters werd op 5 maart genomen, een week nadat de eerste COVID-19 patiënt in Nederland was gemeld. De derde serie monsters werd 15 maart verzameld. De monsters werden heel specifiek onderzocht op virusgenen van SARS-CoV-2.
Niet eenduidig
De tweede test leverde wel een aanwijzing op in de monsters van vier rwzi’s, maar deze was ‘niet eenduidig’. De derde test versterkte het beeld, wat het instituut er toe bracht om ‘als voorlopig resultaat’ te rapporteren dat het virus is aangetroffen in het rioolwater.
De concentratie van het virus in het rioolwater lijkt laag, aldus het instituut. Het risico dat RWZI-medewerkers besmet raken is dan ook heel gering. In het effluent is het virus niet aangetroffen. Daartoe heeft KWR vooralsnog alleen in Tilburg tests gedaan.
Rioolwaterscreening
KWR denkt dat rioolwaterscreening te gebruiken is om de verspreiding van het virus in een populatie in kaart te brengen. Dat zou een vollediger beeld geven van de viruscirculatie die nu nog wordt bijgehouden op basis van testresultaten. “Omdat in de ziekenhuislaboratoria alleen COVID-19 patiënten met ernstige symptomen getest worden, zijn de gerapporteerde cijfers een onderschatting van het échte aantal COVID-19 patiënten,” stelt het instituut. "De meeste mensen met de infectie hebben (gelukkig) milde symptomen en worden niet getest."
Als het instituut er in slaagt de methode uit te bouwen en te valideren, heeft de watersector met rioolwaterscreening een instrument dat waardevolle extra informatie geeft over de verspreiding van het virus in de bevolking, schrijft KWR. "Met deze methode kunnen we mogelijk ook meten of het aantal virusinfecties in een stad komende winter weer gaat toenemen.”
Het instituut gaat door met de tests, zo laat het weten.
STOWA
STOWA, het kenniscentrum van de waterschappen, stelt dat de adviezen voor het werken met afvalwater en oppervlaktewater niet zijn gewijzigd na het aantonen van SARS-CoV-2 in rioolwater door KWR. 'De beschermingsmaatregelen staan beschreven in de arbocatalogus van de waterschappen (deel 5) ‘Omgaan met biologische agentia’'.
Update 25/3:
RIVM vindt het virus ook
Ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deed onderzoek naar SARS CoV-2 in Nederlands rioolwater en kwam tot eenzelfde conclusie als KWR: het virus zit in het rioolwater.
In afvalwater in Amsterdam, Tilburg en bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie dat ook het afvalwater afkomstig van Loon op Zand zuivert, is het nieuwe coronavirus met DNA-technieken aangetoond, aldus RIVM.
Op 17 februari is een wekelijkse monstername van afvalwater bij Schiphol gestart. De eerste twee weken werd het nieuwe coronavirus niet aangetroffen in deze monsters, aldus RIVM. In monsters van 2, 9 en 16 maart werd het genetische materiaal van het virus wel gevonden.
Het afvalwater in Tilburg werd bemonsterd op 3, 10 en 17 maart. Elke keer vond RIVM genetisch materiaal van het virus.
MEER INFORMATIE
KWR: Wat het riool vertelt over het coronavirus
STOWA: Het coronavirus & afvalwater
De aanleiding van het onderzoek waren klachten die HDSR ontving van omwonenden over overstortlocaties. Naast een feitelijke weergave van de situatie van de watergang en de ecologische toestand, was de beleefwaarde van omwonenden een belangrijke component in het onderzoek. We hebben er voor gekozen het onderzoek en artikel verder neutraal te houden en onze mening als onderzoekers en initiator van het onderzoek buiten beschouwing te laten.
Natuurlijk zijn wij het met u eens dat doekjes en vuil in het water onwenselijk zijn. In het uitgebreidere online artikel gaan we wel in op de nodige verbeterpunten om effecten die nu buiten het onderzoek zijn gevallen, beter in beeld te krijgen. Daaronder benoemen wij ook een manier om de hoeveelheid doekjes en vuil in het water beter te monitoren.
Uw grootste zorg over dat we geen heftige zomerse onweersbui in het onderzoek meenemen, erkennen wij. De zomer van 2021 was niet extreem warm, waardoor de zuurstofloosheid na een overstort niet direct heeft geleid tot vissterfte. Hierdoor lijkt het alsof het effect beperkt is. Maar we zien wel dat overstorten gedurende de zomer tot zuurstofarme condities leiden. Dit is ecologisch gezien zeer onwenselijk.
Dat dit niet direct naar voren komt in de titel, is een keuze. Daarin is de aanleiding van het onderzoek als uitgangspunt genomen, wat heeft geleid tot een onverwacht inzicht: namelijk dat omwonenden van de onderzochte locaties over het algemeen beperkt hinder ondervinden van overstorten. Dit betekent dus niet dat er geen effect is.
In dit vakartikel staan een aantal fouten. Er wordt bij het voorbeeld aangegeven dat de berekeningen zijn voor het pompstation Terwisscha (provincie Groningen)! Prov. Groningen zal wel kloppen, maar dus niet Terwisscha, maar een winning van 6,5 mln m3 per jaar en met een complexe ondergrond t.a.v. de hydraulische weerstand afdekkend pakket zoals wordt weergegeven in figuur 2 (artikel). Ook in figuur 2 staat in de tekst dat deze geldt voor de Verlagingslijnen stijhoogte(!!) en GHG, maar het onderschrift bij figuur 2 geeft aan de zomersituatie!!!
Mijn grijze haren gaan recht overeind staan bij deze hydrologische fouten. Of heb ik het mis? Terecht geeft Willem Zaadnoordijk aan dat over dit onderwerp veel discussie in het verleden is geweest, maar ik zie nu wel een aanpak met behulp van een numerieke rekenmethode! Wat ik wel mis in het vakartikel is bijv. het effect van de bodemkaart, de grondwateraanvulling (zomer/winter) en de veranderende elastische berging in de ondergrond in droge of natte weerjaren, maar dat zal allemaal wel via de relatie uit figuur 1 in de berekeningen zijn meegenomen.