De verontreiniging van water met perfluor- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) komt overal in Europa voor. Dat geldt voor verschillende typen water zoals oppervlaktewater, grondwater, oevergrondwater en regenwater. Aangezien deze wateren ook bronnen vormen voor drinkwater worden ook verhoogde concentraties PFAS in drinkwater aangetroffen. In een aantal landen zoals Zweden en Italië heeft dat al geleid tot het sluiten van drinkwaterwinningen of het versneld aanpassen van de zuivering.
Dit blijkt uit een studie van onderzoeksinstituut KWR die door minister Mark Harbers naar de Tweede Kamer is gestuurd. Het onderzoek is gedaan op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De opdracht was: breng de aanwezigheid van PFAS in Europese oppervlaktewater, oever- en grondwater en drinkwater in beeld. Daarbij is met name aandacht gevraagd voor puntbronnen (hotspots) en concentraties van de stoffen in Rijn en Maas, de rivieren die in Nederland als bron dienen voor drinkwater.
KWR maakte een inventarisatie op basis van wetenschappelijke literatuur, maar sprak ook met onderzoekers uit Italië, Duitsland, Noorwegen. Perfluor- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) vormen een groep chemische verbindingen met een groot aantal toepassingen, die in de afgelopen 60 jaar op grote schaal zijn geproduceerd en gebruikt. De stoffen zijn zeer persistent, mobiel en toxisch in het milieu en schadelijk voor de gezondheid. In sommige gevallen hopen ze zich op in het lichaam.
Op basis van het onderzoek stelt KWR vast dat er meerdere verkennende PFAS-onderzoeken zijn gestart waarbij vooral werd gekeken naar de meest bekende: PFOA en PFOS. “Dit onderzoek geeft de bevestiging dat ook vele andere soorten PFAS op grote schaal worden aangetroffen.” De metingen aan PFOS en PFOA in het stroomgebied van de Rijn lijken aan te geven dat de stoffen de laatste jaren afnemen maar ook dat de afname stabiliseert, concluderen de onderzoekers. Ze bevelen daarbij aan “om de trends goed uit te zoeken en hier ook andere soorten PFAS in te betrekken.”
Hotspots
Het totale aantal locaties waar PFAS worden uitgestoten, de zogeheten hotspots, wordt geschat op ongeveer 100.000 in Europa. Industriële gebieden blijken in een aantal gevallen ernstig verontreinigd te zijn, en niet alleen in Nederland (Dordrecht en Helmond) maar ook in andere Europese landen als Duitsland, België en Italië, schrijven de onderzoekers. Ook op luchthavens, militaire bases en oefenlocaties voor de brandweer worden verhoogde PFAS-concentraties aangetroffen, dit omdat in blusschuim een stof als perfluoroctaansulfonzuur (PFOS) is verwerkt.
Naast deze oefenlocaties zijn ook in verschillende landen de afvalwaterzuiveringen duidelijk in beeld als een plek waar de PFAS-afvalstromen van industrie en huishoudens samenkomen, staat in het onderzoek. "Hierdoor vormen de rioolwaterzuiveringen een route van PFAS naar het oppervlaktewater. Ook blijft een gedeelte achter in het zuiveringsslib. Het hergebruik van het zuiveringsslib heeft in onder andere Duitsland de verspreiding van PFAS over een groot gebied veroorzaakt."
In verschillende landen hebben de PFAS verontreinigingen geleid tot crisesachtige situaties, zoals in Italië, Zweden, Duitsland en Nederland en meer recent Vlaanderen en Denemarken. Incidenten zoals de lozingen van Chemours in Dordrecht en het chemieconcern 3M in Zwijndrecht bij Antwerpen wakkeren de onrust aan over blootstelling aan de stoffen, stellen onderzoekers vast. Het is niet toevallig dat vijf landen die te maken hebben PFAS problematiek (Nederland, Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden) recent een procedure zijn gestart om PFAS helemaal te verbieden in de Europese Unie.
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?