Het onderzoeksinstituut Deltares heeft een overzicht gemaakt van de kennis over de effecten van toepassing van aquathermie voor het dieren- en plantenleven in wateren. Dit is een startpunt waarmee waterbeheerders en andere partijen kennislacunes kunnen dichten.
Aquathermie wordt een grote toekomst als duurzame energiebron toegedicht en dan vooral thermische energie uit oppervlaktewater (TEO). De ecologische gevolgen hiervan zijn een belangrijk aspect voor waterbeheerders bij de vergunningverlening voor aquathermie-installaties. Valesca Harezlak, onderzoeker aquatische ecologie bij Deltares, bracht de beschikbare kennis in beeld in de literatuurstudie Effecten van koudelozingen op het ecologisch functioneren van oppervlaktewatersystemen.
Valesca Harezlak
“Er waren stukjes en beetjes bekend maar een goed overzicht van de kennis en de leemten daarin ontbrak nog”, vertelt Harezlak. “Dat is er nu.” Zij stelde het document op in het kader van het onderzoeksprogramma WarmingUP, waarin ruim veertig partijen de krachten hebben gebundeld bij het ontwikkelen van toepasbare kennis over collectieve warmtesystemen.
Startpunt voor meer samenwerking
Harezlak ziet de studie als startpunt voor meer samenwerking tussen waterschappen, onderzoeksinstellingen en andere geïnteresseerde partijen zoals natuur- en milieuorganisaties. “Het is belangrijk om de versnipperde informatie over de ecologie bij elkaar te brengen en er praktische informatie aan te voegen. Bij een gedeelde kennisbasis kan de potentie van aquathermie beter worden benut.”
Er is daarbij flink wat werk aan de winkel. “Wij weten eigenlijk niet zo goed wat de natuurlijke variatie in de temperatuur van waterlichamen is en welke invloed koudelozingen daarop hebben. We hebben een redelijk inzicht in de gevolgen van koudelozingen op chemische processen en vissen en ook op fytoplankton. Daarna wordt het lastiger.”
Volgens Harezlak is bij macrofyten – samen met fytoplankton de basis voor het ecologische systeem in water – niet helemaal duidelijk wat er gebeurt als de temperatuur omlaag gaat. “Het is bekend dat hierdoor de groeisnelheid vermindert, maar planten zijn creatief. Ze gaan bijvoorbeeld kleinere blaadjes maken of hun suikers anders opslaan. Op dat moment wordt het al meer ‘fuzzy’. Wat betekent zoiets voor soorten die hoger staan in het voedselweb? Daarbij zijn macrofauna en vissen extra interessant, omdat ze een koppeling hebben met het bovenwatermilieu. Bijvoorbeeld larven in het water die vervolgens massaal uitvliegen, zoals eendagsvliegen. Zij dienen dan als voedselbron voor tal van vogels.”
Gezamenlijke database
Het valt de Deltares-onderzoeker op dat er regelmatig vanuit een negatieve manier van denken wordt gesproken over de invloed van aquathermie op ecologie. “Maar een wat koeler watersysteem kan ook het effect van klimaatverandering tegengaan. Of aquathermie positief of negatief uitwerkt, is dus de vraag.”
Harezlak pleit voor een gezamenlijke database over de ecologische gevolgen van TEO, waarin partijen hun eigen kennis opnemen. Bij het opvullen van kennisleemten beveelt ze aan om te starten met de natuurlijke variatie in temperatuur en de verspreiding van koude pluimen en met fytoplankton, macrofyten en macrofauna. “Er is een eenduidig monitoringsplan van de waterschappen nodig, zodat bepaalde typen wateren goed met elkaar kunnen worden vergeleken. Hiervoor hebben we vorig jaar binnen WarmingUP een handreiking gemaakt.”
MEER INFORMATIE
Toelichting op site Deltares
Literatuurstudie ecologische effecten
Website WarmingUP
H2O Actueel: handreiking monitoring
H2O Actueel: Aquathermie Viewer
H2O Actueel: start WarmingUP
