Nederland heeft ongeveer 17.000 kilometer dijk. In het Klimaatakkoord staat opgenomen dat zonne-energiesystemen zoveel mogelijk geïntegreerd moeten worden in gebouwen of infrastructuur. Tegen die achtergrond onderzocht het project ‘Zon op Dijken’ hoe zonnesystemen op dijken zouden kunnen functioneren. Vooral op verharde dijken ziet het project kansen.
Het project is uitgevoerd door een consortium onder leiding van TNO, met verder onder andere kennisinstituten en waterschappen. Maarten Dörenkämper, namens TNO projectleider bij ‘Zon op Dijken’ kijkt positief terug op het onderzoek. “Op twee dijklocaties hebben we vier systemen getest. Van elk systeem en elke opstelling hebben we geleerd, ook heel praktisch over het proces van het bouwen van zonnesystemen op dijken.”
Maarten DörenkämperBij het project Zon op Dijken zijn vier zonnesystemen ontworpen, gebouwd en gemonitord. Het ging daarbij om een systeem op paaltjes, een systeem in het vlak van de dijk op betonelementen, een hangend systeem en een systeem waarbij het dijkgras vervangen werd door een verharde fundering.
Grasbedekking
Volgens Dörenkämper fungeerden de systemen technisch goed. “Maar we hebben natuurlijk ook gekeken of de zonnesystemen de primaire functie van de dijk niet aan zouden tasten.” Voor de waterkerende functie is de kwaliteit van de grasbedekking van de dijk van groot belang.
Tijdens het onderzoek bleek in eerste instantie dat de kwaliteit van het gras achteruit gaat als de zonnepanelen een groot gedeelte van het licht wegnemen. “Maar door op slimme plekken panelen weg te halen, ging de kwaliteit weer omhoog. Dat is positief, maar hiervoor is langer onderzoek nodig om de uiteindelijke effecten van zulke zonnesystemen op de grasbedekking van de dijk vast te stellen.”
Verharde dijken
Over zonnesystemen op verharde dijken durven de onderzoekers nu al een positief advies te geven. Dörenkämper en zijn collega's onderzochten daarbij zowel een meer modulair systeem als een systeem dat een groter verhard oppervlak nodig heeft. “We concluderen dat systemen die op een dijkverharding worden aangebracht en die goed in te passen zijn in de huidige dijkenbouwpraktijk zonder veel aanvullend onderzoek kunnen worden toegepast op dijken. Ik zou me voor kunnen stellen dat waterschappen die bezig zijn met dijkversterking deze optie in het achterhoofd houden.”
Hoewel Nederland dus vele kilometers dijk ter beschikking heeft, denkt Dörenkämper niet dat het verstandig is om alle dijken voor zonne-energie te gebruiken. “Als deel van het onderzoek hebben we ook gekeken naar het maatschappelijk draagvlak. Dan zie je dat zonne-energie minder wordt gewaardeerd op dijken waar veel wordt gerecreëerd. Het lijkt me dan ook het verstandigst om dijken te gebruiken met een meer industrieel karakter. Bijvoorbeeld naast een snelweg.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.