De Tweede Kamer heeft een motie van PVV en VVD aangenomen waarin de regering wordt verzocht om af te zien van een verbod op vochtige doekjes die kunststof bevatten. Dat gebeurde met de kleinst mogelijke meerderheid. Volgens de indieners van de motie is het te kort door de bocht om te roepen dat zulke doekjes ‘dé oorzaak’ zijn van verstoppingen in het riool. Stichting RIONED en de Unie van Waterschappen reageren teleurgesteld.
Zij hebben samen met andere organisaties in december 2024 juist de petitie Maak vochtige doekjes plasticvrij! aangeboden aan de Tweede Kamer. Dat moest een speerpunt worden van de Nederlandse inbreng bij de onderhandelingen over de herziening van de Single Use Plastics-richtlijn van de Europese Unie, die vanaf 2026 zal gaan gelden.
Het gaat onder andere om billendoekjes, toetenvegers en schoonmaakdoekjes. Doekjes met plastic hebben de afgelopen decennia vaak alternatieven als herbruikbare of papieren doekjes verdrongen. Zij zijn over het algemeen wat goedkoper en gemakkelijker in het gebruik.
Staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu reageerde op de petitie in een Kamerbrief die hij in februari stuurde. Daarin liet hij weten dat het kabinet zich bij de EU-onderhandelingen sterk zou gaan maken voor het verbieden van vochtige doekjes die kunststof bevatten.
Drie regeringspartijen voor motie, NSC tegen
Hiertegen heeft de Tweede Kamer zich nu gekeerd. De motie van Willem Boutkan (PVV) en Martijn Buijsse (VVD) werd gisteren (18 maart) met een miniem verschil aangenomen tijdens een hoofdelijke stemming. Van de 145 aanwezige Kamerleden stemden 73 voor en 72 tegen.
Behalve PVV – nota bene de partij van de staatssecretaris – en VVD steunen BBB, DENK, FVD en JA21 het verzoek aan de regering om af te zien van een verbod op vochtige doekjes die kunststof bevatten. Regeringspartij Nieuw Sociaal Contract wil wel een verbod in EU-verband, evenals de bijna volledige oppositie: GroenLinks-PvdA, D66, CDA, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, SGP en Volt.
Extra kosten door verstoppingen
De aanname van de motie is een bittere pil voor Stichting RIONED die al vijftien jaar pleit voor een verbod en de Unie van Waterschappen. In een bericht wijst de Unie erop dat vochtige doekjes met plastic zorgen voor verstoppingen in het rioleringssysteem en bij rioolwaterzuiveringen.
Gemeenten en waterschappen maken daardoor veel extra kosten. Het gaat jaarlijks om 22 tot 26 miljoen euro, blijkt uit onderzoek van RIONED. Op Europees niveau bedragen de extra kosten zelfs 300 miljoen euro per jaar.
Een andere schaduwzijde is dat de plastics uit de doekjes weer samen met het residu uitspoelen en in het milieu terechtkomen. Ook staatssecretaris Jansen wijst op deze nadelen in zijn Kamerbrief.
Overwegingen in motie
Boutkan en Buijsse komen in hun motie met drie tegenargumenten. Een verbod op vochtige doekjes die kunststof bevatten via de Richtlijn single-use plastics zou een nationale kop creëren op Europees beleid.
Deze overweging werd in het Kamerdebat bestreden door Jansen. Volgens hem is er geen sprake van een nationale kop. Als er in de EU geen aangescherpte regels komen, zal dit ook niet nationaal gebeuren.
Een ander argument van de twee Kamerleden is dat niet iedereen vochtige doekjes met kunststof door de wc spoelt. Verder is het volgens hen te kort door de bocht om te roepen dat zulke doekjes ‘dé oorzaak’ zijn van verstoppingen in het riool.
Kabinet weer aan zet
De bal ligt nu bij het kabinet. Er is nog niet bekendgemaakt of het kabinet stopt met de lobby in de EU of toch wil doorgaan. Daarover wordt de Tweede Kamer later geïnformeerd door staatssecretaris Jansen.
