De afschuiving van de kade bij het Valkenburgse Meer is veroorzaakt door zettingsvloeiing. Als gevolg van het uitstromen van de slappe zandlaag is ook de erboven gelegen bodem verschoven, waardoor de kade is weggezakt. Door de instabiliteit is de regionale waterkering, die vrijwel direct naast de zandwinput ligt, aanzienlijk beschadigd.
Dat blijkt uit een tussentijds advies van kennisinstituut Deltares over de gevolgen van de ingezakte oever voor de waterveiligheid.
Het Valkenburgse Meer bij het voormalige Vliegkamp Valkenburg is een recreatieplas en zandwinningslocatie. Op 1 april stortte de oever van de zandwinput over een lengte van ongeveer 185 meter in. De directe aanleiding van de zettingsvloeiing is vooralsnog onbekend, schrijft het Hoogheemraadschap van Rijnland in een persbericht. Daarom wordt een vervolgonderzoek gestart.
Dijkgraaf Rogier van der Sande zegt in de persverklaring: “Het wegzakken van de kade door zettingsvloeiing lijkt gestopt, verwacht wordt dat de kade op sommige plekken nog deels gaat afkalven. De resterende kade ziet er vooralsnog sterk genoeg uit. De stabiliteit van de oevers van het Valkenburgse Meer kunnen we nog niet garanderen. Activiteiten die een nieuwe aanleiding voor een instabiliteit kunnen zorgen, moeten daarom worden voorkomen zolang de huidige situatie nog niet helemaal duidelijk is.”
Op de dag dat het talud ging schuiven werd de zandwinning in de zandwinput hervat, nadat deze vele jaren stil had gelegen. Het winnen van zand in een zandwinput kan een ongunstig effect op de taluds van een zandwinput hebben, stelt Deltares, maar het is het onduidelijk of dat ook zo was in het Valkenburgse Meer.
Waterkering
Door het afschuiven van het talud van de zandwinput is een regionale waterkering van het hoogheemraadschap beschadigd. De kering ligt vrijwel direct naast de zandwinput. In zijn eerste bevindingen noemt Deltares dat opmerkelijk, aangezien ze daarmee in de invloedszone voor zettingsvloeiing ligt, zoals Grontmij in een uit 1999 daterend onderzoek al vaststelde.
De waterkering was oorspronkelijk circa 35 tot 40 m breed, met ongeveer een gelijke kruinhoogte over de volledige breedte van de kering, aldus de rapportage. Op dit moment is de waterkering ter plaatse van de opgetreden instabiliteit nog circa 20 m breed.
Rijnland plaatste direct na afschuiven van het talud een noodkering. Die bestaat uit een dubbele rij big bags gevuld met zand in het binnendijkse weiland op circa 10 m achter de sloot, die achter de waterkering ligt. Het hoogheemraadschap laat de rij met big bags en de nooddam aan de noordzijde van het Valkenburgse Meer staan en blijft de situatie monitoren, aldus het persbericht.
Nieuw evenwicht
Deltares stelt, mede op basis van peilingen in de dagen na de afschuiving, vast dat het talud een nieuw evenwicht heeft gevonden. “De peilingen op de opeenvolgende dagen laten een vrijwel gelijk profiel zien. Dat bevestigt het beeld dat de instabiliteit weer in een nieuw evenwicht is gekomen.” Maar 'kleine instabiliteiten' kunnen niet worden uitgesloten.
Het instituut verwacht niet dat het waterkerend vermogen van de waterkering verder zal worden aangetast. Verdere inscharing, de binnenwaartse afkalving van een oever door stroming, is niet aannemelijk, maar het proces zou opnieuw op gang kunnen komen bij nieuwe activiteiten, waardoor het talud opnieuw instabiel wordt. Op dit moment is een inscharing opgetreden van circa 15 tot 20 m. Als deze uitbreidt tot 90 tot 120 meter, dan zijn de genomen noodmaatregelen niet afdoende, staat in de tussentijdse rapportage van Deltares.
