De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) constateert dat er onvoldoende zicht is op de verspreiding van FRD (GenX-stof) in afvalstromen. Aanleiding voor deze conclusie is de vondst van FRD-besmettingen bij het afvalverwerkende bedrijf Suez Almelo, waarvan de herkomst niet kon worden getraceerd. De inspectie laakt de inspanningen van de keten, maar stelt ook vast dat de huidige wetgeving onvoldoende waarborgen biedt voor het voorkomen van verspreiden van zeer zorgwekkende stoffen zoals FRD.
Een en ander valt op te maken uit het ‘Vervolgonderzoek Afvalstromen Chemours 2019’ van de inspectie dat staatsecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. ILT stelt in het onderzoek vast dat ontbrekende informatie en meetgegevens het niet mogelijk maakten om de bron van FRD-besmetting te achterhalen.
Door deze gebrekkige informatie hebben gemeenten en provincies die verantwoordelijk zijn, niet genoeg overzicht om de problemen aan te pakken, stelt ILT. "Ondanks alle inspanningen op dit punt is er geen gezamenlijk gevoelde druk en focus om dit op te pakken", concludeert Van Veldhoven in de brief aan de Tweede Kamer.
Vervolgonderzoek
De stof FRD, die schadelijk kan zijn voor mens en milieu, werd in 2018 aangetroffen bij afvalverwerker Suez Almelo. De ILT deed een vervolgonderzoek naar de herkomst van de stof, maar kon de bron niet achterhalen ‘omdat er in de keten te weinig wordt gemeten’.
“Na dat eerste onderzoek heeft de ILT de gebruikers van het product van Chemours, de afvalverwerkers, de transporteurs, de tankreinigers en de losplaatsen opgeroepen om maatregelen te nemen om emissies naar de leefomgeving te beperken. Tot dit moment wordt daar onvoldoende invulling aan gegeven en kan in de hele keten FRD-besmetting optreden en verontreiniging van de leefomgeving plaatsvinden”, staat in het onderzoek.
De conclusie dat er te weinig informatie wordt gedeeld is dezelfde als in het eerste GenX-rapport, stelt ILT vast. Toen richtte de aandacht zich op chemiebedrijf Chemours dat GenX gebruikt als technologie om coatings te maken. Daar komt onder meer FRD, die door het Europese Chemicaliën Agentschap is aangemerkt als een zeer zorgwekkende stof (ZZS), bij vrij.
Ophef
Het vrijkomen van de stoffen bij Chemours zorgde voor veel ophef. GenX-stoffen werden aangetroffen in de Lek, de Noord en de Nieuwe Maas. Drinkwaterbedrijf Oasen maakte zich zorgen over zijn drinkwaterproductie, toen het in 2016 significant verhoogde concentraties perfluoroctaanzuur (PFOA) aantrof in het oevergrondwater van de Beneden Merwede.
Chemours heeft de lozingen inmiddels fors beperkt, mede als gevolg van aangescherpte lozingsvergunningen. ILT schrijft daarover in het rapport: ”Ten opzichte van 2018 is de afvalsituatie bij Chemours verbeterd mede als gevolg van handelen door het bevoegd gezag (Milieudienst Rijnmond, red). Chemours loost veel minder GenX dan in het verleden en moet nu beter inzicht geven in de afvalstromen.”
Externe prikkel
Dat dat in de keten niet gebeurt met FRD, heeft volgens ILT meerdere oorzaken. Een daarvan is het ontbreken van een externe prikkel waardoor producenten zich onvoldoende verantwoordelijk voelen om de eigenschappen van de stoffen te onderzoeken en deze te delen.
Bron: Inspectie Leefomgeving en Transport (klik op de afbeelding voor vergroting)
In zijn analyse stelt de inspectie vast dat rioolwaterzuiveraars en afvalverwerkers onvoldoende weten over het risico, gehalte en emissies van FRD. Diezelfde onwetendheid is er de oorzaak van dat transporteurs de stof ongewild verspreiden.
Ook concludeert de inspectie dat de informatieplicht niet aansluit bij de lozingsnorm voor FRD, die ‘een miljard keer’ strenger is dan de norm die wordt aangehouden bij het delen van informatie. “Het gevolg hiervan is dat het vrijwel nooit vermeld hoeft te worden en dat veel partijen in de keten niet weten dat er FRD in de (afval)producten voorkomt (of kan komen).”
Tot slot ziet de ILT dat de huidige wetgeving onvoldoende waarborgen biedt voor het voorkomen van verspreiding ‘FRD in het bijzonder en van potentieel ZZS in het algemeen’.
MEER INFORMATIE
ILT: Vervolgonderzoek afvalstromen Chemours
H2O Premium: Harrie Timmer en de GenX-affaire: ‘Stof voor stof verbieden, dat heeft geen zin’
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.