Vorige week kondigde het Consortium Grensmaas, bestaande uit Natuurmonumenten, aannemers en grindproducenten, aan dat de Hoogwaterbeschermingsdoelstelling van de Grensmaas is bereikt. 24 jaar na de grote overstroming van de rivier, is het zuiden van Limburg weer veilig.
Dijken zijn verhoogd en verstevigd en de rivier de Maas heeft veel meer ruimte gekregen om water af te voeren. Het stroombed van de Maas is met honderden hectare verruimd en zo wordt ook 1000 hectare natuur gecreëerd. De waterstand is gemiddeld met een meter verlaagd. De Grensmaas nu in staat 3275 kubieke meter water per seconde af te voeren. "Daarmee kunnen we overstromingen zoals in 1993 en 1995 nu voorkomen," zegt Peet Adams, communicatieadviseur van het consortium. "De deadline was 31 december en die hebben we ruim gehaald. Dat geeft een geweldig gevoel."
Al voor de overstromingen in de jaren negentig ontstond er een discussie over de toekomst van de Grensmaas en werden verschillende plannen gelanceerd om de natuur meer de ruimte te geven in het gebied. "Na de overstromingen kwam de focus nadrukkelijk op de veiligheid te liggen. Uiteindelijk heeft het tot 2005 geduurd voor de plannen goedgekeurd waren en de contracten getekend. "
Dat het zolang duurde, kwam ook omdat er in Limburg veel verzet ontstond tegen de betalingsformule. De kosten van de aanpak worden betaald met het winnen van grind. "Dat heeft veel weerstand tegen het project opgeleverd. Men vond het principieel onjuist dat de inwoners met grind moesten betalen voor onze veiligheid. Maar het is toch gelukt alle omwonenden voor het project te winnen. We zijn keihard aan de slag gegaan met een hele lokale aanpak, soms zelfs letterlijk aan de keukentafel. Maar het is gelukt, want dorpen die vroeger brandhaarden van verzet waren, zijn nu razend enthousiast over hun eigen nieuwe natuurgebieden."
Het project kost in totaal 700 miljoen euro, maar kost de Nederlandse belastingbetaler dus niets. "De kosten zijn voor de baten uitgegaan. Daardoor hebben we het in de crisisjaren ook niet makkelijk gehad en hebben we de plannen op een aantal punten moeten versoberen. We hebben tot 2024 de tijd en in die periode zullen we het resterende deel van de in totaal 54 miljoen ton grind moeten winnen om de kosten te dekken en ervoor te zorgen dat het project, waarvan het maatschappelijk nut natuurlijk buiten kijf staat, ook financieel rendeert."