Wateroverlast door de jaren heen en wat er in de toekomst te verwachten valt. Dat thema staat centraal in een nieuwe tentoonstelling van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier die tot begin februari duurt.
De titel is veelzeggend: De crisis van gister en vandaag: het normaal van morgen. Het gebied van het Noord-Hollandse waterschap ligt voor een groot deel onder zeeniveau, wat het kwetsbaar maakt voor overstromingen en watersnoodrampen. In recente jaren neemt door de klimaatverandering het aantal gevallen van wateroverlast sterk toe.
De expositie staat niet op zichzelf, laat Hollands Noorderkwartier weten in een reactie op vragen van H2O. “Op dit moment loopt onze publiekscampagne Klaar voor Water. In oktober en november creëren we extra bewustwording onder inwoners over het thema extreem weer. Hoe zorgen wij ervoor dat we klaar zijn voor water en wat kunnen inwoners zelf doen om voorbereid te zijn? De tentoonstelling is onderdeel van deze campagne.”
Aandacht voor drie watercrises
In de kleinschalige expositie worden drie watercrises uit de twintigste eeuw belicht. Twee zijn nationale rampen die ook gevolgen hadden voor inwoners van Noord-Holland: de stormvloeden van 1916 (19 doden en tienduizenden hectare ondergelopen land in Noord-Holland) en 1953 (een dijkdoorbraak op Texel). Zij zorgden voor keerpunten in het Nederlandse waterbeheer, zoals de aanleg van de Afsluitdijk en de Deltawerken.
Minder bekend is de overstroming van een Amsterdamse wijk. “Tuindorp Oostzaan veranderde op 14 januari 1960 in een watervlakte toen de dijk brak langs Zijkanaal H. Meer dan 11.000 inwoners moesten wegkomen onder barre weersomstandigheden. De overstroming had veel impact op de inwoners!” Historische foto’s en voorwerpen geven hiervan een goed beeld.
Er is ook aandacht voor recente gebeurtenissen. Zo vormen zware clusterbuien een nieuwe bedreiging. Van de wateroverlast die zij veroorzaken, zijn sprekende beelden te zien.
Evacuatie bij de overstroming van Tuindorp Oostzaan in 1960 I Foto: Hollands Noorderkwartier
Ook vaste tentoonstelling
De tentoonstelling is te bezoeken in de hal van het kantoor van Hollandse Noorderkwartier in Heerhugowaard. Hier is een ruimte voor wisselexposities.
Er is ook een vaste expositie, geeft Hollands Noorderkwartier aan. “De wisselende expo is het combineren waard met een bezoek aan Waterschat met de topstukken uit onze collectie. Een audiotour vertelt korte verhalen over de voorwerpen.”
Een blikvanger van Waterschat is de grote wandkaart uit 1680 van de landmeter Johannes Dou. Hij deed er zestien jaar over om een nauwkeurig overzicht van heel Noord-Holland te maken.
De crisis van gister en vandaag: het normaal van morgen is tot begin februari 2025 te bezoeken in het kantoor van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Stationsplein 136 in Heerhugowaard. Entree is gratis. In verband met de expositie worden twee lezingen gehouden over de grote watersnood in Waterland/Zaanstreek in 1916 (19 november) en de Zeewering bij Petten in historisch perspectief (28 november).
Eerlijker voor de boeren en de maatschappij.
Het pleidooi voor meer overleg in het kader van grensoverschrijdend waterbeheer met Duitsland en België, maar ook met Luxemburg, Frankrijk en Zwitserland, is wel steekhoudend. Het stroomgebied van de Rijn beslaat naast Nederland immers Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Stroomgebied van de Maas beslaat naast Nederland ook Frankrijk, Luxemburg, België en Duitsland. Voor zover ik weet zijn er in waterschapverband slechts een aantal pilots hier momenteel concreet mee bezig o.a. via het ontwerpen en operationaliseren van grensoverschrijdend waterbeheer rondom de Overijsselse Vecht en ook voor delen van het Roer stroomgebied dat aansluit op de Maas. Ruimte voor de rivieren in Nederland gaat maar beperkte impact hebben als niet eenzelfde inhaalslag gaat plaatsvinden in de bovenstrooms genoemde landen.
Acht kennisinstituten uit Nederland, België, Duitsland en Luxemburg gaan daarom onder coördinatie van Deltares onderzoek doen naar beter beheer van grensoverschrijdende regionale stroomgebieden. De watersnood in juli 2021 heeft geleerd dat autoriteiten hier geen goed overzicht over hebben en dat kennis over de overstromings- en droogterisico’s langs de kleinere grensoverschrijdende zijrivieren van de Maas en Rijn nog heel versnipperd is.
Het artikel stelt terecht dat voor grensoverschrijdend waterbeheer nog te weinig urgentie is.