Bijna de helft van de primaire waterkeringen in Friesland voldoet niet aan de veiligheidsnormen voor 2050. Dat betekent dat Wetterskip Fryslân nog een flinke klus wacht. De gehele IJsselmeerkering en de Waddenzeedijk op Terschelling moeten naar alle waarschijnlijkheid worden versterkt.
Eens in de twaalf jaar worden de dijken en duinen die Nederland tegen het water beschermen volgens landelijk vastgestelde normen beoordeeld. De nieuwe veiligheidsnormen, die in 2017 zijn vastgesteld, houden rekening met onder andere een snellere zeespiegelstijging dan eerder werd aangenomen.
Bé de WinterVan de 180 kilometer aan primaire keringen rond het vasteland van Friesland en op drie Waddeneilanden is 80 kilometer nog niet toekomstbestendig, zo blijkt uit het onderzoek dat Wetterskip Fryslân onlangs heeft afgerond. Dat betekent niet dat deze nu onveilig zijn, benadrukt dagelijks bestuurder Bé de Winter. "De normen lopen vooruit op de verwachte situatie in 2050. We hoeven niet al morgen alles te doen."
IJsselmeerkering
Ruim 71 kilometer aan waterkeringen binnen het beheergebied kwam in de eerste globale berekening niet door de keuring. Het betreft de gehele IJsselmeerkering en de Waddenzeedijk op Terschelling. Nader onderzoek moet de komende jaren uitwijzen of het nodig is om die dijken helemaal te versterken, of alleen de zwakkere delen, aldus De Winter.
Op Schiermonnikoog is 3,5 kilometer aan dijken en duinen afgekeurd. Dit was voor het waterschap geen nieuws: de versterking is reeds in voorbereiding. Op Ameland is die vijf jaar geleden al afgerond en Vlieland is in 2024 aan de beurt. Maar dat is een verhaal apart, want de dijk daar valt nu onder het beheer van Rijkswaterstaat. "We zijn in gesprek over de overdracht", vertelt De Winter. "Dat zal dan daarna gebeuren."
De resterende afgekeurde 6 kilometer betreft de Waddendijk tussen Zurich en de buurtschap Koehool. Dit traject zal als eerste worden aangepakt.
Daarnaast is het Wetterskip al druk bezig met de planvoorbereiding voor het 47 kilometer lange traject Koehool-Lauwersmeer en is de versterking van het Friese deel van de Lauwersmeerdijk (4,4 km) vorig jaar afgerond. Deze projecten vallen daarom buiten dit onderzoek.
Kosten
In september meldde Waterschap Scheldestromen dat ruim 25 procent van de Zeeuwse zeedijken en duinen, 114 kilometer in totaal, niet aan de normen voldoet. Scheldestromen maakte zich zorgen over de kosten die deze operatie met zich meebrengt (naar schatting 1,5 miljard euro) in verhouding tot het aantal inwoners van het gebied. De regel is dat 10 procent voor eigen rekening van het waterschap komt en dat 90 procent wordt bekostigd vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma (het Rijk en de 21 waterschappen gezamenlijk).
Voor Wetterskip Fryslân speelt dat net zo, zegt De Winter. "Een vrij dunbevolkte provincie, maar wel heel veel dijken." Hij rekent op gemiddeld 7 miljoen euro per kilometer. "Daarover zullen we landelijk met elkaar in gesprek moeten."
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.