Voor een klimaatbestendig water- en landgebruik zijn grote inspanningen nodig tot in de haarvaten van het watersysteem. Dat geldt voor alle waterbeheerders en -gebruikers, maar ook voor overheden. Dat stelt de Beleidstafel Droogte in het eindrapport dat vandaag is gepubliceerd. Daarin staan 46 aanbevelingen om Nederland weerbaar te maken tegen watertekorten.
De Beleidstafel Droogte heeft onder voorzitterschap van Peter Heij (directeur-generaal water en bodem van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) in kaart gebracht wat er moet gebeuren om Nederland in 2050 weerbaar te maken tegen watertekorten. De Beleidstafel stelt vast dat er structurele maatregelen in het watersysteem nodig zijn om dat te bereiken. Ook moet waterbewustzijn over het watergebruik verbeteren.
De Beleidstafel doet 46 aanbevelingen om de gevolgen van droogte het hoofd te bieden. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat onderschrijft de aanbevelingen, zo laat ze in een brief aan de Tweede Kamer weten. Ze schrijft: “Om Nederland beter weerbaar te maken tegen droogte zullen we een omslag moeten maken naar een watersysteem dat op alle niveaus veel beter in staat zal zijn om water vast te houden.”
Cultuuromslag
Ook zal in de ruimtelijke inrichting meer rekening moeten worden gehouden met waterbeschikbaarheid, stelt de bewindsvrouw. “Dat vergt een cultuuromslag in het watermanagement én een gezamenlijke inspanning van alle waterbeheerders en -gebruikers.”
Op advies van de Beleidstafel gaan provincies en gemeenten meer rekening houden met de beschikbaarheid van water bij ruimtelijke ontwikkelingen, aldus Van Nieuwenhuizen. “Bijvoorbeeld bij de vestiging van een bedrijf dat veel water gebruikt. Daarnaast kan het voorkomen dat bij een extreem droge zomer overheden en waterbedrijven een vrijwillig beroep doen op alle watergebruikers om zuinig om te gaan met drinkwater.”
“Vooral voor de hooggelegen delen in Nederland zijn structurele oplossingen op lange termijn nodig, omdat in deze regio’s geen water vanuit de rivieren aangevoerd kan worden”, stelt Van Nieuwenhuizen vast. “Met deze adviezen, €150 miljoen uit het Deltafonds en een forse bijdrage van de waterbeheerders, kiezen we voor een stevige aanpak om ons watersysteem bestand te maken tegen de drogere zomers.”
-advertentie-
Economische schade
De aanleiding voor het advies was de droogte in 2018. De Beleidstafel heeft de economische schade van dat jaar geïnventariseerd en komt tot een bedrag dat ligt tussen 900 en 1.650 miljoen euro. “De grootste schade is berekend voor de landbouw: tussen 820 en 1.400 miljoen euro. De economische schade als gevolg van hogere transportkosten in de scheepvaart bedraagt tussen de 65 en 220 miljoen euro. In natuurgebieden en in bebouwd gebied is ook aanzienlijke droogteschade opgetreden. Deze schade kon echter niet gekwantificeerd worden.”
Als droogte in Nederland als gevolg van de klimaatverandering structureel wordt, kan niet altijd en overal voor alle watergebruikers en sectoren voldoende zoetwater van goede kwaliteit gegarandeerd worden, schrijft de Beleidstafel. ”Zeker niet in die delen van Nederland waar geen wateraanvoer mogelijk is en in sommige verziltingsgevoelige gebieden. Op sommige plekken kan dat betekenen dat we ons landgebruik aan moeten passen aan de waterbeschikbaarheid.”
Dat vraagt mogelijk regionaal maatwerk, schrijft de Beleidstafel, die daarbij verwijst naar de uitkomsten van stresstesten en risicodialogen over klimaatadaptatie. Die moeten leiden tot afspraken over klimaatbestendige inrichting.
Drinkwater
Om de toenemende druk op de drinkwatervoorziening (grotere watervraag, meer verontreinigende stoffen in oppervlakte- en grondwater) op te vangen, moeten drinkwaterbedrijven, overheden en waterbeheerders werken aan een ‘robuuste drinkwatervoorziening’. “Dit vraagt ook intensieve samenwerking met de ons omringende landen.”
Water uit rivieren beter vasthouden en slimmer verdelen krijgt al invulling met Slim Watermanagement, stelt de Beleidstafel vast. “Voor het gehele hoofdwatersysteem werken we nu aan een vervolgstap met een strategie ‘klimaatbestendige zoetwatervoorziening hoofdwatersysteem’ waarbij we het water uit onze rivieren beter vasthouden en slimmer verdelen. De eerste uitkomsten zien er goed uit.”
Grondwater
Een landelijke verdringingsreeks voor grondwater is niet zinvol en niet werkbaar, schrijft de Beleidstafel. “Tijdens droogte is verdamping uit de bodem, oppervlaktewater en via gewassen de dominante factor. Lokaal kunnen onttrekkingen wel een significant effect op de grondwaterstand hebben. Het gaat dus om maatwerk en een bestuurlijke afweging op regionaal en lokaal niveau.”
De scheepvaart zal zich moeten voorbereiden op het frequent voorkomen van extreem laag water, zoals in 2018 het geval was. “Voor de korte termijn bestaat het handelingsperspectief uit aanpassingen van de belading, alternatieve vaarroutes, uitstel van transport en voorraadbeheer”, schrijft de Beleidstafel. Op de lange termijn kan gedacht worden aan het vergroten van de opslagcapaciteit, aanpassen van productieprocessen, en het aanpassen van de vloot, aldus de Beleidstafel.
Andere aanbevelingen hebben betrekking op onder meer uitwisselen van data, kennisontwikkeling en communicatie.
MEER INFORMATIE
Eindrapportage Nederland beter weerbaar tegen droogte