Terwijl Nederland vreest voor een stijgende zeespiegel, worstelen de landen rond de Kaspische Zee met een enorme zeespiegeldaling. Het waterpeil van het grootste meer ter wereld kan volgens Nederlandse en Duitse wetenschappers aan het einde van deze eeuw wel 18 meter lager uitkomen dan nu.
Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw daalt het waterpeil van de Kaspische Zee jaarlijks al met een paar centimeter, schrijft de Utrechtse aardwetenschapper Frank Wesselingh samen met enkele collega’s van de universiteiten van Gießen en Bremen in het Nature-tijdschrift Communications Earth & Environment. Ze berekenden dat die daling de komende decennia alleen nog maar sneller zal gaan.
De Kaspische Zee op de grens van Europa en Azië is feitelijk een binnenmeer, maar met een oppervlakte van 371.000 vierkante kilometer wel het grootste ter wereld, en zout. In het minst optimistische scenario dat de onderzoekers schetsen - een daling van 18 meter - verliest de Kaspische Zee meer dan een derde van haar oppervlak.
Verdamping
Maar 9 meter is al erg genoeg, stellen ze. Door de toegenomen verdamping en het steeds meer uitblijven van zee-ijs in de winters zal de daling versnellen. Dat heeft gevolgen voor het unieke ecosysteem ter plekke, met trekvogels, steuren en de alleen daar voorkomende Kaspische zeehond, die zijn puppies krijgt op het ijs.
Het heeft ook gevolgen voor de miljoenen mensen die aan de zee wonen, of aan de rivieren die erin uitmonden en waarvan de loop zal veranderen.
De problemen spelen bovendien in een regio die toch al de nodige spanningen kent. Azerbeidzjan, Rusland, Iran, Turkmenistan en Kazachstan liggen aan de Kaspische Zee en zullen bij een lagere zeespiegel nieuwe afspraken moeten maken over visrechten en landsgrenzen.
Taskforce
Wesselingh en zijn collega’s pleiten daarom voor een internationale taskforce onder leiding van het United Nations Environmental Programme, die de aanpak van de problemen zou moeten aansturen.
"Dit aspect van klimaatverandering - het krimpen van meren over de hele wereld - zou wel eens van een vergelijkbare verwoestende werking kunnen zijn als stijgende zeespiegels", schrijven de drie onderzoekers. "Er is al kostbare tijd verloren, en snel handelen is vereist om die in te halen. De krimpende Kaspische Zee kan dan een symbool worden van dit probleem dat zulke actie in gang zet."
MEER INFORMATIE