Plastic afval verplaatst zich via het Friese oppervlaktewater richting de Waddenzee. Het project Gjin Plestik nei ús Waad van Wetterskip Fryslân brengt deze beweging in kaart met behulp van, onder andere, drijvende GPS-trackers. “We willen ervaring opdoen met het monitoren van plastics, voordat dit later mogelijk verplicht wordt”, zegt Eva Ruiter, beleidsadviseur van Wetterskip Fryslân.
Plastic afval is een groeiend probleem voor het ecosysteem in De Wadden. De Waddenacademie stelde eerder vast dat ongeveer driekwart van al het plastic in de Waddenzee afkomstig is uit eigen land. “We weten echter niet precies hoeveel afkomstig is uit Friesland”, zegt Ruiter. “We willen de vervuiling bij de bron aanpakken en onderzoeken waar de vervuiling precies vandaan komt, zodat we effectief maatregelen kunnen nemen en andere organisaties kunnen aanspreken.”
Vijf bestuurders gaven op vrijdag 7 februari het startschot: gedeputeerde Friso Douwstra van de provincie Fryslân, dagelijks bestuurder Monique Plantinga van Wetterskip Fryslân, wethouders Gijs Jacobse (Leeuwarden) en Michel Rietman (Súdwest-Fryslân) en directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds.
Zij wierpen oranje drijvers in de Noorder Stadsgracht, in de Leeuwarder Prinsentuin. De drijvers hebben het formaat van een frisdrankflesje en zijn uitgerust met een GPS-tracker die de route van de drijver vastlegt onder invloed van wind en stroming. De uitkomsten geven een beeld van de manier waarop plastic afval zich verplaatst in het oppervlaktewater.
Kunstmatige intelligentie
Om beter inzicht te krijgen in het plastic probleem worden op meerdere plaatsen nog meer drijvers ingezet. Daarnaast komen bij bruggen camera’s die langsdrijvend afval registreren. De beelden worden met behulp van kunstmatige intelligentie geanalyseerd. “AI kan bijvoorbeeld zien of het een petfles is of een plastic zak”, zegt Ruiter.
Om het beeld compleet te krijgen vinden tenslotte op tientallen plaatsen bemonsteringen plaats, waarbij fijnmazige netten microplastics uit het water filteren, zegt Ruiter. “In Groningen experimenteerde waterschap Noorderzijlvest daar al eerder mee. Die kennis gebruiken we.”
Wanneer de routes en hotspots in beeld zijn gebracht wordt het plastic uit het water gehaald met speciale afvangsystemen, zoals met de CirCleaner. Tegelijkertijd wordt er ingezet op preventie, met voorlichtingscampagnes, vertelt Ruiter. “We willen het publiek betrekken met bestaande campagnes zoals Skjin Wetter, waarbij duizenden vrijwilligers ons helpen met het afvangen van drijfafval.”
Noria Sustainable Innovators uit Delft is de uitvoerder van Gjin Plestik nei ús Waad. Provincie, Wetterskip en de gemeenten Leeuwarden en Súdwest Fryslân financieren een deel. Het project loopt tot eind 2027 en kost ruim €1,2 miljoen. Hiervan is bijna de helft gefinancierd door het Waddenfonds.
