Droogte

Nederland wordt nog maar kort serieus geconfronteerd met droogte. In landen ver weg is een tekort aan water al lang een probleem. Kan Nederland leren van droge landen in Zuid-Europa of bijvoorbeeld Australië, Israël of Zuid-Afrika? En gebeurt dat ook? ‘Er is zat kennis op te halen’.

Gedurende twee weken in de zomer van 2019 was de Limburgse gemeente Weert het decor van een bijzonder experiment. Drinkwaterbedrijf WML, met steun van wetenschappers van KWR, probeerde via een intensieve en op gedragsbeïnvloeding gerichte publiekscampagne het leidingwatergebruik tijdens de piekuren te beperken. Wat zijn de lessen? 

Het wordt omschreven als ‘een vingeroefening’, maar lezing van de casus leert dat het concept ‘De Eeuwige Bron’ een serieus plan is. Het is de uitwerking van een ‘waterlandschap’ waarmee drinkwaterbedrijf Vitens mogelijkheden verkent om met een nieuw concept water te winnen. Kern van de casus: vasthouden van het neerslagoverschot met landschapwadi’s in een hydrologisch geïsoleerd gebied.

Met technologie alleen is het droogteprobleem niet meer op te lossen, denken ze bij waterinstituut Wetsus. Een holistische blik is nodig, en dan kan zelfs de woestijn weer gaan bloeien. De nieuwe onderzoeksrichting Natural Water Production zoekt uit hoe. 

De invoering van het flexibel peilbesluit voor het IJsselmeer en Markermeer was in 2018 een mijlpaal binnen het Deltaprogramma. Van de mogelijkheid om bij droogte een omvangrijke extra buffer van zoet water te creëren is nu al drie zomers gebruikgemaakt. Ton de Vrieze en Bauke de Witte van Rijkswaterstaat en Alex Hekman van Sweco lichten de eerste ervaringen toe. “De geesten zijn rijp gemaakt voor meer flexibiliteit in het watersysteem.”

Welke structurele oplossingen zijn er om het probleem van de droogte aan te pakken? Het animatiefilmpje Hoog en Droog van Flows laat vier ideeën zien. Naast waterbesparing, pompen en sproeien zijn er duurzame maatregelen om buffergebieden aan te leggen en het grondwaterpeil hoog te houden. Dat kan al met kleine aanpassingen in de bestaande watersystemen, aldus Flows.

Vlamingen worden geboren met een baksteen in hun maag, zegt Marijke Huysmans. Dus, hoe zorg je ervoor dat zij openstaan voor de noodzaak van infiltreren en vasthouden van water? De professor grondwaterhydrologie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) over oplossingen voor het grote grondwatertekort in Vlaanderen en de overeenkomsten en verschillen met Nederland. 

Steeds meer boeren slaan een eigen bron en pompen grondwater op om hun gewassen te beregenen. Maar mag dat zomaar? En wat is de impact op de watervoorraad?

De droogte zet het gebruik van drinkwater onder druk. De almaar stijgende vraag met soms explosieve pieken stelt drinkwaterbedrijven voor problemen, maar het is ook een aanslag op de grondwatervoorraden. Moet de prijs omhoog om consumenten te doordringen van de waarde van drinkwater?

De derde droge zomer op rij heeft ook gevolgen voor de natuur onder water. De waterschappen proberen het ecosysteem, al dan niet met kunst- en vliegwerk, te redden, maar de vraag is hoe lang dat nog lukt. ‘’Het systeem is verstoord.’’

De waterhuishouding op de zandgronden is slecht geregeld. Laat de waterschappen zich bewijzen en als de wiedeweerga de grote drooglegging en grondwaterplundering stoppen. De eigenzinnige kijk van ecoloog Patrick Jansen op de droogte in Nederland.