Einde droogteseizoen, grondwaterstanden nog niet overal hersteld

Het op 1 april gestarte droogteseizoen loopt ten einde. Dit betekent niet dat er geen droogteproblemen meer zijn. De grondwaterstanden zijn in delen van het land nog niet hersteld. De waterbesparende maatregelen langs de Maas zijn opgeheven, omdat de afvoer van de rivier flink is gestegen.

In het zuiden en oosten (Limburg, Noord-Brabant en Gelderland) en in delen van Zeeland en Noord-Holland zijn de grondwaterstanden laag tot zeer laag voor de tijd van het jaar. Dat meldt de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) in de veertiende en waarschijnlijk laatste droogtemonitor van 2020. In deze gebieden zijn nog steeds onttrekkingsverboden uit oppervlaktewateren van kracht en rond sommige kwetsbare natuurgebieden ook uit grondwater. De grondwaterstanden in andere delen van het land zijn hersteld tot normale waarden voor de tijd van het jaar.

Neerslagtekort aan dalen
Momenteel is er sprake van wisselvallig weer met geregeld regen en vrij lage temperaturen. Dat verandert naar verwachting in de eerste helft van oktober niet, aldus de LCW. Het actuele landelijk gemiddelde neerslagtekort is de afgelopen twee weken gedaald en bedroeg vanochtend ongeveer 208 millimeter. Dit is ruim onder het tekort in de 5 procent droogste jaren. De verwachting is dat het tekort de komende twee weken verder afneemt.

De LCW spreekt wel van een aanzienlijke ruimtelijke variatie binnen Nederland. Het neerslagtekort is het grootst in Zeeland, Noord-Brabant, Limburg en Gelderland. Hier ligt het tekort nog ruim boven de 5 procent droogste jaren; in delen van deze provincies rond de 300 millimeter (zie beeld onderaan). Het hoge neerslagtekort is vooral nadelig voor gebieden waar aanvoermogelijkheden van water uit de Rijn en Maas ontbreken.

Geen waterbesparing meer langs Maas
De waterafvoer van de Maas was een tijd lang zo laag dat diverse waterbesparende maatregelen zoals zuinig schutten noodzakelijk waren. Die zijn nu opgeheven, omdat de afvoer van de rivier bij Sint Pieter flink omhoog is gegaan. Het daggemiddelde is op het ogenblik ongeveer 100 kubieke meter per seconden. De LCW verwacht voor de tweede week van oktober een daggemiddelde van 300 à 400 kubieke meter per seconde.

Ook de afvoer van de Rijn bij Lobith stijgt en was op 26 september circa 1.160 kubieke meter per seconde (7,52 meter boven NAP). De toename zet zich door. Zowel voor de Maas als de Rijn geldt: onderschrijding van het door LCW gehanteerde criterium voor september en oktober is onwaarschijnlijk.

Normaal beheer op een uitzondering na
Het waterbeheer van de waterschappen is normaal: fase 0. De enige uitzondering is waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Dit waterschap is nog opgeschaald tot fase 1 vanwege het risico van verzilting van de Amstellandboezem en de wateraanvoer naar Vinkeveen.

Een paar waterschappen inspecteren nog dijken en kades op droogteschade. In het IJsselmeergebied is ruim voldoende water aanwezig voor de regionale watervoorziening. In het gebied van waterschap Vallei en Veluwe zijn er nog steeds drooggevallen watergangen.

Nog problemen voor natuur
De Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling laat verder nog het volgende weten:
• De chlorideconcentraties (zout) in de Rijn-Maasmonding, de Zeeuwse Delta en het IJsselmeer zijn normaal voor de tijd van het jaar. De gehaltes zijn afgelopen week even verhoogd geweest als gevolg van lage rivierafvoeren in combinatie met een verhoogde zeewaterstand, maar de situatie is nu weer normaal.
• Enkele waterschappen melden nog blauwalg, botulisme, vissterfte en zwemverboden.
• De landbouwsector heeft gezien het huidige weer geen acute droogteproblemen meer.
• De natuur heeft nog steeds last van droogte, ondanks dat de regen verlichting heeft geboden in de bovengrond. De grondwaterstanden in sommige kwetsbare natuurgebieden zijn de afgelopen weken nog verder gedaald.
• Voor de bereiding van drinkwater zijn er geen knelpunten. Dit geldt voor bronnen uit zowel grond- als oppervlaktewater.

Nu hoogwaterseizoen
De LCW meldt slot dat de volgende droogtemonitor verschijnt wanneer er aanleiding toe is. Bij de veertiende editie van het jaar zal het echter vrijwel zeker blijven. In een bericht van Rijkswaterstaat staat: “Gezien de huidige situatie en de verwachtingen is op 29 september de laatste droogtemonitor van het laagwaterseizoen 2020 verschenen. Ondanks de nog lage waterstanden en het voorlopig uitblijven van een herfststorm, maken wij ons per 1 oktober op voor het hoogwaterseizoen.”

Kaart van neerslagtekort 30 9