Creatieve oplossingen om broeikasgassen te verminderen. Daarnaar is de Energie- & Grondstoffenfabriek (EFGF) samen met Dutch Biofinery Cluster op zoek in de nieuwe challenge Klimaatpositief afvalwater zuiveren via het platform Winnovatie. Er zijn twee hoofdprijzen te winnen.
De waterketen van de toekomst stoot geen broeikasgassen meer uit of vangt eventuele emissies af voor een herbestemming. Dat vergezicht vormt de basis voor de uitdaging, vertelt programmamanager Shane Kleyhorst van de Energie- & Grondstoffenfabriek. “De waterschappen zijn zich er terdege van bewust dat zij de klimaatvoetafdruk moeten verlagen. Met de challenge willen wij dit proces versnellen.”
Shane KleyhorstHet gaat hierbij juist om het positief maken van de klimaatvoetafdruk. “Wij hopen op compleet nieuwe concepten. We laten ons verrassen, daar komt het wel op neer.” Wat zou Kleyhorst een mooi resultaat vinden? “Een overtuigend idee waarvan iedereen het toekomstperspectief ziet en waaraan waterschappen al morgen kunnen beginnen.”
Verschillende oplossingsrichtingen denkbaar
Op diverse plekken in het zuiveringsproces van rioolwater komen broeikasgassen als koolstofdioxide, lachgas en methaan vrij. Rioolwaterzuiveringen zijn grootverbruikers van energie, zegt Annelies Balkema die samen met Kleyhorst de challenge trekt en voorzitter is van de werkgroep Biomassa van de Energie- & Grondstoffenfabriek. “Er is veel energie nodig voor beluchting en in sommige zuiveringen ook voor pompen. Ook het maken van de chemicaliën die worden gebruikt, tikt aanzienlijk aan voor de klimaatvoetafdruk.”
Annelies Balkema
Daarvoor zijn verschillende innovatieve oplossingsrichtingen denkbaar, merkt Balkema op. “Je kunt bijvoorbeeld een nieuw technisch of biologisch concept voor de zuivering indienen. Maar ook een idee om toe te gaan naar een product waarbij koolstof niet wordt afgebroken maar juist opgebouwd. Er zit best wel een technologische kant aan deze challenge. Er kunnen technieken aan bod komen die uit heel andere hoeken dan de afvalwaterzuivering komen.”
Samenwerking met Dutch Biorefinery Cluster
De bedoeling is dat een indiener van een idee rekening houdt met alle aspecten van de klimaatvoetafdruk. Het probleem van de uitstoot van broeikasgassen mag niet worden verschoven naar een andere plek of sector, zegt Balkema. “Een idee valt bijvoorbeeld af als je allerlei hulpstoffen gebruikt om CO2 te binden en de voetafdruk van deze stoffen niet meeneemt.”
De Energie- & Grondstoffenfabriek werkt bij de challenge samen met Dutch Biorefinery Cluster (DBC), een samenwerkingsverband van bedrijven die zich inzetten voor een circulaire biobased industrie. Daarom kunnen ook ideeën voor industriële afvalwaterzuiveringen worden ingediend. “De DBC zoekt naar oplossingen voor onder meer het hergebruik van warmte. Door dit als duurzame energie in te zetten, voorkom je elders in de samenleving uitstoot van broeikasgassen.”
Reeks van vier challenges
De challenge Klimaatpositief afvalwater zuiveren is de tweede in een reeks van vier challenges rondom de vraag: hoe zou je de afvalwaterzuivering maken met een bepaalde maatschappelijke uitdaging in het achterhoofd, als je helemaal opnieuw mag beginnen? Balkema licht toe: “De waterschappen maken nu al enkele mooie grondstoffen uit de zuivering, maar het zijn nog altijd ‘end of pipe’ oplossingen. Maar heeft het zin om het huidige systeem weer aan te passen of moeten we echt iets heel anders doen, dus naar een systeemverandering? Dat is een lastige vraag.”
Kleyhorst is voorstander van een transitie. “Er zijn ongetwijfeld veel creatieve ideeën en nieuwe technieken, maar de grote uitdaging is om het al jarenlang bestaande systeem te veranderen in iets dat waterschappen nog niet kennen.” Hij noemt in dit verband de Waterfabriek in Wilp. “Daar wordt gebruikgemaakt van technologieën uit de drinkwatersector. Dat is een goed voorbeeld van hoe het anders kan.”
Out of the box denken
In de eerste challenge met als titel Think like an astronaut zijn mensen uitgedaagd om een concept voor een zelfvoorzienende wijk te maken en daarin afvalwater mee te nemen. Balkema: “Het winnende idee van Marco van Schaik gaat over bouwen op veen op een zodanige wijze dat de impact bijna onzichtbaar is en het veen weer aangroeit.”
De bedoeling is om verder nog twee challenges te houden over de thema’s Nooit meer ziek (hoe kun je afvalwater gebruiken als preventief instrument in de gezondheidszorg?) en Garden of Eden (hoe kun je een afvalwaterzuiveringsinstallatie zo groen maken dat het een fijne plek voor mensen is om samen te komen?). “Wij proberen ‘out of the box’ te denken met de vier challenges”, licht Balkema toe. “We willen meer grensoverschrijdend met andere maatschappelijke uitdagingen werken en echt nieuwe dingen doen.”
Laagdrempelige inzendingen
Terug naar de huidige wedstrijd. Het insturen van een idee is mogelijk tot en met 31 oktober via het platform Winnovatie. Als deze termijn wordt verlengd, wordt dat bekendgemaakt op de site van Winnovatie. “Je kunt een idee heel laagdrempelig indienen”, zegt Balkema. “We vragen wel dit op zo’n manier te onderbouwen dat het aannemelijk is dat jouw oplossing klimaatpositief is. We modereren de binnengekomen voorstellen om die nog naar een hoger niveau te trekken.”
De challenge is behalve in het professionele circuit ook uitgezet op hogescholen en universiteiten. Balkema: “Het is interessant voor studenten. De challenge is tevens in het Engels geformuleerd. We hopen hiermee ook op inzendingen vanuit het buitenland.”
Twee hoofdprijzen
Op 15 november gaat een jury onder leiding van Dirk-Siert Schoonman (dijkgraaf van Waterschap Drents Overijsselse Delta en bestuurslid van de Unie van Waterschappen) naar de inzendingen kijken. Van de jury maken professoren en andere prominenten uit de watersector deel uit: Jappe de Best, Cees Buijsman, Merle de Kreuk, Arjen van Nieuwenhuijzen, Anouk van der Poll en Willem Sederel. De uitslag wordt bekendgemaakt tijdens een webinar over klimaatpositief afvalwater zuiveren op vrijdag 26 november.
Er zijn twee hoofdprijzen van 1.000 euro voor respectievelijk het idee dat het beste scoort op klimaateffectiviteit en het meest inspirerende idee voor de industrie. Verder wordt een aanmoedigingsprijs van 250 euro uitgereikt. Maar de grootste beloning komt daarna, besluit Balkema. “De winnaars van de hoofdprijzen krijgen ieder 4.000 euro om het eigen idee verder uit te werken. Wij helpen hierbij.”
MEER INFORMATIE
Challenge toegelicht op site Winnovatie
Boekje challenge Think like an astronaut