Het versterken van de dijken in de Limburgse plaatsen Beesel en Heel is vrijwel afgerond. Door een uitbreide voorbereiding zijn de werkzaamheden uiteindelijk sneller klaar dan eerder werd verwacht. Na deze twee projecten pakt Waterschap Limburg nog vijftien dijktrajecten langs de Maas aan in de komende vijf jaar.
Het grote werk is verricht in Beesel en Heel en alleen enkele laatste werkzaamheden blijven nog over. Voor de inwoners organiseert Waterschap Limburg een feestelijk oplevermoment op 16 december. Dat markeert de afronding van de eerste twee van de zeventien grootschalige dijkversterkingsprojecten, die het waterschap tot en met 2027 uitvoert in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).
Dijk in Beesel flink verhoogd
In totaal is ruim 5 kilometer aangepakt in Beesel (kern in de gelijknamige gemeente die halverwege Venlo en Roermond ligt) en Heel (dorp ten westen van Roermond). Hiermee voldoen de dijken aan de sinds 2017 geldende wettelijke eisen voor hoogwaterveiligheid. Het project in Beesel was het meest ingewikkeld, vertelt Jos Teeuwen, lid van het dagelijks bestuur van Waterschap Limburg.
Jos Teeuwen
“Het was tijdens de wateroverlast in juli 2021 echt kantje boord. De dijk is nu met anderhalve meter verhoogd. Verder bestond het gevaar dat water achter het dorp langs zou binnenlopen. Daarom hebben we ook nog nieuwe keringen aangelegd aan de andere kant van Beesel en bij Rijkel, de zogenaamde ‘achterdeuren’.”
Het project zorgde aanvankelijk voor commotie bij inwoners, zegt Teeuwen. “Mensen vroegen zich af of de dijkverhoging wel nodig was. Door een goed gebiedsproces waarbij wij vooraf veel tijd investeerden in het betrekken van de inwoners, hebben we uiteindelijk de handen ervoor op elkaar gekregen.”
In Heel hoefde de dijk niet te worden verhoogd. Het ging hier om een stabilisatie- en pipingsopgave. Teeuwen licht toe: “De kwaliteit van de dijk was echt niet goed. Er zijn veel damwanden ingeslagen en de dijk is verbreed.”
Bentonietmatten voor versteviging gebruikt
Op de dijk in Beesel zijn bentonietmatten (ofwel Geo Clay Liner) aangebracht. Het is voor het eerst dat deze innovatie is ingezet bij een Nederlandse kering. “De matten zijn gemaakt van een kleiachtige substantie. Zij doen hetzelfde als een heel stevige kleilaag. Daardoor hebben we veel meer gebiedseigen grond van wat mindere kwaliteit kunnen gebruiken en was er een kleinere hoeveelheid dure klei van veraf nodig.”
De bedoeling is om de oplossing vaker toe te passen, vervolgt Teeuwen. “We monitoren met behulp van sensoren wel hoe de grasmat bovenop de bentonietmatten zich ontwikkelt. Ik heb alle vertrouwen erin dat het goed gaat. In Duitsland zijn er al positieve ervaringen mee.”
Projecten aan elkaar gekoppeld
Beide projecten zijn aan elkaar gekoppeld en daarom bij één aannemerspartij neergelegd: Combinatie Dijkversterking Heel & Beesel, een samenwerking van Mourik Infra en FL B.V. Teeuwen licht toe waarom: "In Heel hadden we grond over en in Beesel grond te weinig. Wij hebben daarvan gebruikgemaakt om de dijken op een slimme manier te versterken. Zo hebben we ‘werk met werk’ gemaakt.”
Waterschap Limburg is trekker van de Projectoverstijgende Verkenning Dijkversterking met Gebiedseigen Grond (POV-DGG) binnen het HWBP. “Het gebruik van grond uit de buurt heeft diverse voordelen”, legt Teeuwen uit. “Je bent niet alleen goedkoper uit maar ook duurzamer bezig, omdat je de grond niet van ver hoeft te halen. De uitdaging is om te zorgen voor grond van voldoende kwaliteit. Maar door bijvoorbeeld bentonietmatten toe te passen hoeft de kwaliteit niet altijd erg hoog te zijn.”
Sneller klaar dan verwacht
Volgens de aanvankelijke planning zou de uitvoering van de twee projecten ongeveer drie jaar duren. Zij zijn echter bijna een half jaar eerder klaar. De belangrijkste fysieke werkzaamheden zijn in een kort tijdsbestek uitgevoerd: tussen maart en oktober dit jaar.
De tijdwinst is volgens Teeuwen geboekt door een uitgebreide voorbereiding. “Wij hebben met de aannemerscombinatie vooraf goede werkafspraken gemaakt, waarbij meteen is gekeken naar oplossingen voor mogelijke problemen. Deze aanpak heeft goed gewerkt want eigenlijk dachten we dat het project pas begin 2023 afgerond zou zijn.”
Het dreigde voor de dijk in Heel nog wel even fout te gaan, vertelt Teeuwen. In de Rotterdamse haven lag op een gegeven moment een partij staal uit Rusland om damwanden mee te produceren. “Die werd niet vrijgegeven vanwege de EU-sancties in verband met de oorlog in Oekraïne. Samen met de aannemer hebben wij een alternatief gevonden. We hebben damwanden van kunststof gebruikt. Deze damwanden zijn eigenlijk alleen geschikt voor het probleem van piping en niet voor stabilisatie, maar op een aantal dijkvakken konden ze worden ingezet.”
Is het gelukt om binnen het budget te blijven gezien de coronamaatregelen, de leveringsproblemen van materialen en de prijsstijgingen? “Ik heb de definitieve afrekening nog niet gezien maar ik verwacht dat we er keurig in zijn geslaagd. Door de tijdwinst is het voor de aannemer meegevallen en ook voor ons. Het hielp dat het een prachtige zomer zonder verletdag was.”
Nog vijftien projecten tot en met 2027
Er zijn nu nog vijftien dijkversterkingsprojecten te gaan. “Die zijn al redelijk op stoom”, merkt Teeuwen op. “De verkenningsfase is overal wel zo ongeveer afgesloten. Verscheidene projecten bevinden zich in de fase van planuitwerking en sommige projecten starten al begin volgend jaar. Het is een stevige opgave van ongeveer 54 kilometer aan dijken langs de Maas in heel Limburg. Alles moet in 2027 afgerond zijn. De totale waarde van de projecten is zo’n 750 miljoen euro.”
Na 2027 worden nog eens 120 kilometer aan dijken aangepakt. Daarvoor is tot 2050 de tijd. “Het algemeen bestuur heeft onlangs de programmeringsstrategie vastgelegd”, zegt Teeuwen. “Na de overstromingen van 1993 en 1995 zijn veel nooddijken aangelegd waarvan de kwaliteit beroerd is. Ook liggen zij vaak op een verkeerde plek, omdat we de Maas meer ruimte willen geven. Er is dus nog veel te doen, zowel de komende vijf jaar als daarna.”
Aanvulling 16-12-2022
De oplevering en overdracht van het werk heeft zoals gepland op vrijdag 16 december plaatsgevonden. Waterschap Limburg publiceerde dit bericht over de afronding van de twee dijkversterkingsprojecten.