De situatie in Duitsland is dit weekend onverminderd spannend. Inmiddels zijn meer dan 140 mensen omgekomen. Honderden zijn nog vermist. Ook de materiële schade is enorm. Hoe kon het zover komen? H2O wierp een blik op de Duitse media. In interviews en reportages wisselden ontzetting, verdriet en woede elkaar af. Maar ook wordt gezocht naar oorzaak en gevolg.
Karsten SchwankeIn een poging de gebeurtenissen te verklaren, laat de Zuid-Duitse televisiezender SWR de bekende meteoroloog Karsten Schwanke aan het woord. Schwanke, in Duitsland vooral bekend als weerman bij het dagelijkse journaal, somt een aantal factoren op om de overstromingen te verklaren.
De hevige regenval, 150 tot 200 liter per vierkante meter in grote delen van het zuidwesten van Duitsland, wordt volgens hem veroorzaakt doordat een langedrukgebied boven de Eifel zich vanaf woensdag intensiveerde. “Warme lucht uit Noord-Duitsland kneep de wolken boven het middengebergte vervolgens uit als een citroen. Omdat het voorjaar daar al nat was, kon de bodem het vele water ook niet goed verwerken.”
Maar ook de specifieke geografische situatie speelde volgens Schwanke een belangrijke rol. In de Eifel zorgt het middengebergte met bergen en dalen voor een kanalisering van het water en werden kleine beekjes plotseling wild stromende watermassa’s. “De piek van de regenval kwam plotseling. De plaatsen langs de rivieren werden daardoor snel en hard geraakt.”
'Ook wreekt het zich dat er nog geen of te weinig landelijke regie is als een crisis meerdere deelstaten tegelijk treft' - WirtschaftsWoche
Risicoanalyse
Het Duitse tijdschrift WirtschaftsWoche maakt melding van een acht jaar oude risicoanalyse van de Duitse Bondsdag waarin de huidige situatie tamelijk accuraat werd voorspeld. Het blad stelt dat een deel van de schade te voorkomen was geweest als aanbevelingen uit dit beleidsdocument eerder waren overgenomen.
De risicoanalyse noemt overstromingen, al dan niet ontstaan door plotselinge regenval, weliswaar een niet te vermijden natuurverschijnsel. Anderzijds valt er in de manier waarop lokaal, regionaal en landelijk gereageerd wordt op een crisis als deze wel het nodige te verbeteren, schrijft WirtschaftsWoche. “Daarbij ontbreekt het vooral aan duidelijke communicatie naar de inwoners over de risico’s en de manier waarop de mensen moeten reageren. Ook wreekt het zich dat er nog geen of te weinig landelijke regie is als een crisis meerdere deelstaten tegelijk treft.”
'De omgeving waar we het over hebben is te dicht bebouwd. De bodem laat bovendien te weinig water door' - Lamia Messari-Becker
Toekomst
Lamia Messari BeckerOok over de toekomst wordt in de Duitse media gespeculeerd. In een interview met de radiozender Deutschlandfunk roept planoloog en hoogleraar Bouwkunde Lamia Messari-Becker op tot een nieuwe manier om steden te ontwerpen.
De getroffen gebieden hadden geen kans tegen de watermassa’s, ook door de manier waarop ze zijn volgebouwd. “De omgeving waar we het over hebben is te dicht bebouwd. De bodem laat bovendien te weinig water door. We moeten na gaan denken over steden die intelligenter omgaan met water en modder. Als er veel regen valt, kan en mag de riolering niet overstromen. Het water moet snel en veilig uit de stedelijk omgeving afgevoerd kunnen worden.”
Messari-Becker denkt dat steden in de toekomst behoefte hebben aan meer groen. “Bij het bouwen van huizen zal er verder ook aandacht moeten zijn voor de veiligheid. Dat wil zeggen dat er regels moeten komen zodat gebouwen lang genoeg weerstand bieden tegen het water om de inwoners te kunnen evacueren.”
Christian Kuhlicke van de Universiteit Potsdam sluit zich in een interview met het Beierse BR24 bij Messari-Becker aan: "Straten moeten dusdanig gebouwd zijn dat ze in de zomer niet smelten of barsten door de hitte en bij hevige regenval niet wegspoelen. Elektriciteits- en communicatienetwerken, de ruggengraat van onze moderne maatschappij, moet je zo ontwerpen dat ze ook bij extreem weer nog functioneren. De wederopbouw na deze ramp in Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts biedt de mogelijkheid de infrastructuur nieuw en toekomstgericht op te bouwen."
'De huidige ramp wordt veroorzaakt door het feit dat extreme weersituaties langer op een plek blijven hangen. Dat zal vaker voorkomen' - Peter Hoffmann
Klimaatverandering
Peter HoffmannDe link tussen de overstromingen en de klimaatverandering wordt in de Duitse media volop gelegd. In het Handelsblatt noemt Peter Hoffmann van het Potsdam-Institut für Klimafolgenforschung twee gevolgen van klimaatverandering die invloed hebben gehad op de gebeurtenissen van afgelopen week.
“Door de stijgende temperaturen op aarde verdampt er meer water. Een warmere atmosfeer kan ook meer vocht opslaan. Dat leidt tot een grotere kans op meer regen. Maar het weer is niet eens het grootste probleem. De huidige ramp wordt veroorzaakt door het feit dat extreme weersituaties langer op een plek blijven hangen. Dat zal vaker voorkomen.”
Merkel
Bondskanselier Angela Merkel zei eind vorige week in een toespraak aan de Johns Hopkins University in Washington: "We krijgen steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden. De overstromingen die sommige delen van Duitsland nu meemaken, en die werkelijk dramatisch zijn met ook veel tragische doden, zijn daar een voorbeeld van."
Olaf ScholzTijdens een bezoek aan het rampgebied in Noord-Rijnland-Palts riep vice-kanselier Olaf Scholz (SPD) op tot meer inspanningen voor klimaatbescherming. In Bad Neuenahr-Ahrweiler was de SPD-kandidaat voor het kanselierschap getroffen door de ‘enorme verwoestingen die de natuur heeft aangericht’.
De natuurramp heeft ‘zeker ook iets te maken’ met het feit dat de klimaatverandering in een snel tempo voortschrijdt, aldus Scholz. "En daarom moet dit een extra stimulans zijn - ook als verplichting voor allen die hier het slachtoffer van zijn geworden - dat we alles in het werk stellen om de door de mens veroorzaakte klimaatverandering een halt toe te roepen."
MEER INFORMATIE
H2O Actueel: Duitsland presenteert waterstrategie: over 30 jaar altijd en overal voldoende schoon water
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.