Het is twee voor twaalf voor de Nederlandse drinkwaterbronnen, zegt de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin). Aanleiding is een studie van onderzoeksinstituut KWR waaruit blijkt dat de bronnen onder toenemende druk staan. Vewin-voorzitter Peter van der Velden overhandigt vandaag het rapport aan minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat.
De drinkwaterbedrijven waarschuwen de minister dat het produceren van drinkwater een steeds grotere zuiveringsinspanning zal vergen als verbetering uitblijft.
De bedrijven manen de minister tot spoed. De door de bewindsvrouw ingestelde 'versnellingstafels' om met maatregelen te komen voor een betere waterkwaliteit, juichen de drinkwaterbedrijven toe, maar, stellen ze, de tafels moeten nu snel tot resultaten leiden. Eind van dit jaar moet duidelijk zijn waar de minister concreet op inzet om daadwerkelijk tot resultaten te komen, schrijven de drinkwaterbedrijven.
Onomkeerbaar
Uit de studie van KWR blijkt dat het grondwater als bron voor drinkwater op steeds grotere diepten met steeds meer stoffen verontreinigd raakt. Dit leidt tot 'een gestage, langdurige en waarschijnlijk onomkeerbare verslechtering' van de grondwaterkwaliteit, concludeert Vewin. Boosdoeners zijn vooral nitraat, bestrijdingsmiddelen, oude bodemverontreinigingen en verzilting.
Maar ook industriële stoffen en (dier)geneesmiddelen vormen een bedreiging van de grondwaterkwaliteit. “Nieuwe activiteiten in de ondergrond, zoals geothermie of de opslag van warmte en koude, vormen ook een risico voor grondwatervoorraden.” Inmiddels hebben diverse verontreinigingen ongeveer de helft van de grondwaterwinningen bereikt, stelt KWR in de studie.
Oppervlaktewater
Circa 40 procent van het Nederlandse drinkwater wordt gewonnen uit oppervlaktewater, meest in het westen van het land. Ook de kwaliteit van het oppervlaktewater staat onder toenemende druk. Concreet gaat het vooral om bestrijdingsmiddelen, verzilting, medicijnresten en opkomende stoffen. Vewin: “Daarnaast wordt steeds duidelijker dat microplastics, nanomaterialen en antibioticaresistentie een bedreiging kunnen vormen.”
In de studie plaatst KWR een kanttekening bij de stellingen: "Door het ontbreken van systematische monitoringsgegevens is de kennis over deze bedreigingen nog volop in ontwikkeling. Hierdoor is op basis van de huidige stand der kennis geen goed beeld te geven van de toestand van het oppervlaktewater op deze thema’s."
Klimaatverandering zal de kwaliteit waarschijnlijk negatief beïnvloeden, onder andere door meer verzilting en minder verdunning van verontreiniging door lagere rivierafvoeren in tijden van droogte. Daardoor zal de druk op de drinkwaterbronnen waarschijnlijk nog verder toenemen, schrijft KWR.
Topprioriteit
Om tot verbetering te komen dringen de drinkwaterbedrijven erop aan om in de komende planperiode van de Kaderrichtlijn Water (KRW) verbetering van de kwaliteit van drinkwaterbronnen topprioriteit te geven. Concreet betekent dat in de stroomgebiedbeheerplannen die eind 2020 klaar moeten zijn, alle aandacht moet uitgaan naar verbetering van de drinkwaterbronnen, waarbij ook rekening wordt gehouden met de effecten van de klimaatverandering.
Vewin dringt er voorts op aan de KRW-plancyclus na 2027 te verlengen. In tegenstelling tot de minister (zie verwijzing onder dit artikel), gaan de drinkwaterbedrijven er daarbij vanuit dat Nederland er níet in slaagt om de doelen van de KRW in 2027 te halen. “Er zijn afspraken nodig om na 2027 doelen alsnog te halen en de behaalde doelen te behouden”, schrijft Vewin. “Als de Europese Commissie besluit dat de KRW moet worden herzien is het van groot belang genoemde bestaande en nieuwe doelen en ambities te verankeren in de nieuwe KRW.”
Vewin bepleit verder artikel 7 van de Kaderrichtlijn Water te behouden en indien mogelijk te versterken als resultaatsverplichting. Dit artikel regelt de bescherming van drinkwaterbronnen.
MEER INFORMATIE
Rapport KWR: De kwaliteit van drinkwaterbronnen in Nederland
Standpunt Vewin over kwaliteit drinkwaterbronnen
Minister houdt vast aan doelen Kaderrichtlijn Water
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.