AquaMinerals vierde gisteren – verlaat – het 25-jarig bestaan met een live symposium in Utrecht. Een hoogtepunt was de uitreiking van het gouden certificaat Cradle to Cradle (C2C) aan de Nederlandse drinkwaterbedrijven en De Watergroep uit Vlaanderen. Dit is een erkenning voor hun inspanningen om kalkkorrels die vrijkomen bij het ontharden van drinkwater, opnieuw in te zetten als grondstof voor allerlei toepassingen.
Eigenlijk bestond AquaMinerals, het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven en waterschappen dat stoffen uit de waterbehandeling een tweede leven geeft, al in juni 2020 een kwart eeuw. In verband met de coronamaatregelen werd het jubileumfeest uitgesteld totdat het weer mogelijk zou zijn om elkaar in levende lijve te treffen. Gisteren (28 september) was het dan eindelijk zover.
Er waren zo’n 130 vertegenwoordigers van aandeelhouders, overheden, afnemers en andere partijen aanwezig bij het symposium dat in het teken stond van ‘de cirkel rondmaken’. Ook toonden op een belevingsmarkt een tiental klanten hun producten waarin herwonnen grondstoffen zijn verwerkt. Veel deelnemers ontmoetten elkaar voor het eerst in lange tijd weer live, vertelt directeur Olaf van der Kolk van AquaMinerals.
Olaf van der Kolk
“Het feit dat je elkaar kunt zien en spreken, is zo waardevol. Zeker in de circulaire economie waar een dergelijke bijeenkomst mensen uit verschillende sectoren bij elkaar brengt. Zij kunnen dan goed ervaringen uitwisselen. We hadden de mazzel dat de regel van 1,5 meter afstand net was afgeschaft. Dat maakte het bijpraten nog een stuk gezelliger.”
Waterzuivering in de ruimte
Tijdens het symposium waren er vier sprekers die vanuit verschillende invalshoeken ingingen op het sluiten van kringlopen. Zo vertelde Korneel Rabaey, professor aan de Universiteit Gent, over hoe waterzuivering bij reizen in de ruimte eruitziet. Van der Kolk: “Volgens hem moet je ontelbaar vaak water hergebruiken en daarvoor zijn allerlei zeer kleinschalige technieken ontwikkeld. Het is dan ook interessant deze technologieën te vertalen naar zuiveringen op aarde.”
Rabaey prikkelde het publiek met een les over centraal en decentraal. “Als je begint met klein denken zoals bij zuivering in de ruimte, kun je optimaliseren. Maar als je iets groots kleiner moet maken, komt het al snel niet uit vanwege efficiëntieverlies. Hij wees erop dat je in India voor 300 euro een waterzuivering op huishoudelijk niveau kunt kopen. Dat leidde tot veel discussie in de zaal over hoe veilig dit is en de vraag hoe dat wordt geborgd.”
Goud voor hergebruik van kalkkorrels
Een andere spreker was Hein van Tuijl, directeur van EPEA. Die gaf een toelichting op de filosofie achter het wereldwijde keurmerk Cradle to Cradle voor veilige en duurzame producten voor de circulaire economie. Bij deze benadering van wieg tot wieg worden vijf criteria gehanteerd, zoals de herkomst van een materiaal en het energie- en waterverbruik. Van der Kolk licht toe: “Bij elk criterium kun je basis, brons, zilver, goud of platina scoren. Het laagste criterium bepaalt welk metaal je krijgt.”
Aansluitend reikte Van Tuijl het Cradle to Cradle certificaat uit aan de tien Nederlandse drinkwaterbedrijven (Brabant Water, Dunea, Evides, Oasen, PWN, Vitens, Waternet, Waterbedrijf Groningen, WMD en WML) en het Vlaamse De Watergroep. Zij kregen de erkenning voor het hergebruik van kalkkorrels. En dan meteen in goud. “Voor alle Nederlandse kalkkorrels geldt nu dit ‘gouden certificaat’ en dat is gewoon heel hoog in het wereldje”, aldus Van der Kolk.
Geproduceerd bij ontharding van drinkwater
De kalkkorrels komen vrij tijdens het ontharden van drinkwater, waarmee kalkaanslag thuis bij de consument wordt voorkomen. Dit gebeurt centraal op de productielocaties. Van der Kolk: “Het gaat om kleine ronde bolletjes die voornamelijk bestaan uit calciet. We verstouwen jaarlijks zo'n 90.000 ton of omgerekend 3.000 volle vrachtwagens.”
De korrels vinden hun weg naar allerhande toepassingen. “Laagwaardige toepassingen zijn bijvoorbeeld vervanging van zand in beton en isolatie in kruipruimten. Maar er zijn ook steeds vaker hoogwaardige toepassingen. De kalkkorrels worden onder meer gebruikt als entmateriaal in het drinkwaterproces zelf, als vulstof in de tapijttegels van Desso en als kalkmeststof bij tuinieren.”
Het felbegeerde papiertje
AquaMinerals heeft het certificeringstraject geleid en is daarmee negen maanden zoet geweest. “Wij moesten helemaal in de ketens duiken. Dat hebben we samen met elk individueel drinkwaterbedrijf gedaan. Emma van Dobben is een jaar geleden bij ons begonnen en heeft dit hele traject begeleid. Tijdens het symposium zag zij pas voor het eerst live de mensen van de drinkwaterbedrijven met wie ze al die tijd heeft samengewerkt.”
Dat de drinkwaterbedrijven nu een gouden certificaat hebben, is volgens Van der Kolk ook gunstig voor de afnemers van kalkkorrels. “Als klanten de kalk van de drinkwaterbedrijven gebruiken hebben ze al goud bereikt voor de grondstof, een van de vijf C2C-criteria.”
Veel meer samenwerking in de keten
Van der Kolk ging in zijn eigen openingsverhaal bij de bijeenkomst in op wat AquaMinerals in 25 jaar heeft bereikt en welke richting het nu opgaat. Allereerst de terugblik: “Vroeger werden stoffen uit de waterbehandeling als probleem gezien en nu vinden de meeste stoffen hun weg naar functionele markten. Tevens is er veel meer samenwerking binnen de keten. Inmiddels zijn naast alle drinkwaterbedrijven ook vijf waterschappen bij ons aangesloten. Er ontstaan daardoor allerlei dwarsverbanden.”
En wat betreft de weg vooruit? “We streven ernaar om als sector meer circulair te worden. In het ultieme geval gaat het om het hergebruik van reststromen uit de processen waaruit ze zijn vrijgekomen.”
Van der Kolk geeft als voorbeeld het opnieuw inzetten van calciet bij de ontharding van drinkwater. “Dit is voor een klein deel al gelukt met entmateriaal dat wordt gemalen, gezeefd, gedroogd en dan weer teruggebracht. Maar er blijft nog erg veel over. Voor dat calciet, en trouwens ook voor andere reststoffen, proberen we een toepassing binnen de watercyclus te vinden. Hiervoor lopen nu allerlei projecten. En als dat niet lukt, kijken we naar de biologische kringloop zoals de landbouw of de technische kringloop zoals de productie van glas. Op zulke toepassingen van stoffen in kringlopen focussen we ons meer en meer.”
Veel deelnemers troffen elkaar voor het eerst in 1,5 jaar weer live I foto: AquaMinerals
AquaMinerals steekt ook de voelhorens uit in het buitenland. De afzetorganisatie verkoopt al vele jaren over de grens, met name in België, Duitsland en Frankrijk. Daarnaast wordt nu voorzichtig de samenwerking met buitenlandse partijen opgezocht. “Hierbij blijven we dicht bij wat we doen. Dus bijvoorbeeld wel met een waterbedrijf en een stofstroom die we kennen, maar niet met een koekjesfabriek of staalfabrikant. Het moet in ieder geval in het belang zijn van de drinkwaterbedrijven en waterschappen die onze aandeelhouders zijn.”
Nieuwe kansen in de markt
AquaMinerals is goed door de coronatijd gekomen, besluit Van der Kolk. Sterker nog, hij ziet allerlei nieuwe kansen in de markt, onder andere door de schaarste aan grondstoffen. “De solide watersector wordt steeds meer beschouwd als een betrouwbare leverancier van grondstoffen. Die trend gaat nu echt veel sneller, al ben ik benieuwd of dat zich doorzet als we teruggaan naar het oude normaal.”
Van der Kolk maakt zich wel zorgen over de opkomende stoffen die zich in water bevinden. Dit is volgens hem echt een probleem aan het worden voor de circulaire economie, waarin alles met elkaar is verknoopt. “Het laatste wat we willen, is een vervelende stof doorgeven. Daarom zijn wij aan het kijken naar methoden om opkomende stoffen uit water te halen of juist te concentreren, zodat ze gemakkelijker als afval te verwerken zijn. Maar we hebben nog geen goed antwoord.”
MEER INFORMATIE
Jubileumpagina op website AquaMinerals
AquaMinerals over het gouden C2C-certificaat
H2O Artikel: Circulaire koplopers: Afval? Neeeee, grondstoffen!
H2O Actueel: jaarbericht 2020 van AquaMinerals