Wereldwijd woont een belangrijk deel van de bevolking in rivierdelta’s. Uit onderzoek van onder andere de Universiteit Utrecht (UU) blijkt dat slechts 17 procent daarvan is beschermd tegen overstromingen. Meer dan 100 miljoen mensen wonen in gebieden die niet bedijkt zijn.
Dat betekent dat zij acuut in gevaar zijn als rivieren overstromen of bij een stormvloed, zegt UU-onderzoeker Jaap Nienhuis. Hij is hoofdauteur van een wetenschappelijk artikel waarin het onderzoek worden beschreven.
Samen met enkele collega-wetenschappers bracht hij ruim 10.000 dijken in ruim 150 grote delta’s wereldwijd in kaart. Die zijn voor iedereen te vinden in een open database (openDELvE).
Jaap NienhuisHet betreft volgens Nienhuis de meest uitgebreide database op dit gebied tot nu toe. "Delta’s en hun dijken waren wereldwijd lastig in kaart te brengen, doordat de locaties en de kwaliteit van dijken op verschillende manieren vastgelegd worden. Veel historische dijken staan bijvoorbeeld alleen op papier. Dat maakte het berekenen van overstromingsrisico’s moeilijk."
Zeespiegelstijging
Daarbij komt dat veel nationale data niet publiekelijk beschikbaar zijn vanwege - vooral - veiligheidsoverwegingen. "Dijken zijn infrastructuur, en landen als China willen niet dat iedereen over die informatie beschikt."
Nienhuis en zijn team baseerden zich behalve op nationale databases daarom ook op satellietfoto’s. "Van circa 800 kleinere delta’s hebben we nog geen gegevens. Maar van die 150 delta’s zijn we relatief zeker en deze data kunnen we extrapoleren. Daarmee is dit de beste schatting die we tot nu toe hebben."
De gegevens kunnen volgens de geofysicus zowel door onderzoekers als door beleidsmakers gebruikt worden om het overstromingsgevaar beter te kunnen inschatten. "In bijvoorbeeld studies over zeespiegelstijging werd er altijd van uitgegaan dat niets bedijkt is. Heel Nederland kleurt dan blauw, dat klopt niet."
Natuurlijke delta
De conclusie is niet dat dijken altijd de beste oplossing zijn, benadrukt Nienhuis. "Ze kunnen ook een vals gevoel van veiligheid geven, wat juist zorgt voor een verhoogd risico op overstromingen, bijvoorbeeld tijdens de orkaan Katrina."
Op de lange termijn heeft een natuurlijke delta zelfs de voorkeur, meent hij. "Door het binnenstromende sediment stijgt het land dan mee met de zeespiegel. In Nederland is die natuurlijke dynamiek verdwenen, waardoor het land steeds dieper komt te liggen. Wij nestelen ons in."
In Bangladesh bijvoorbeeld zijn mensen gewend hun eigen oplossingen te zoeken: ze bouwen huizen op palen of verhuizen en gebruiken het overstroomde land om te vissen. "Maar het gaat natuurlijk ook heel vaak mis", erkent Nienhuis. "En voor de industrie is verhuizen niet zomaar mogelijk."
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?