De plotselinge dijkafschuiving bij Reeuwijk in de zomer van 2021 is door een combinatie van factoren veroorzaakt. Dat is de eindconclusie van het onderzoek van Deltares dat het Hoogheemraadschap van Rijnland liet uitvoeren. Rijnland wil de dijk nu gaan herstellen.
Vorig jaar september bleek uit de voorlopige uitkomsten van het onderzoek al dat gravende rivierkreeften in elk geval niet de schuldigen konden zijn, zoals werd geopperd. Daarvoor was de afschuiving te diep.
Op maandag 26 juli ontdekte een omwonende ‘s ochtends in alle vroegte dat de dijk in de Zuid-Hollandse gemeente Reeuwijk over een lengte van 100 meter verschoven was. Daardoor stroomde er water in de diepgelegen Middelburg-Tempelpolder.
Het verantwoordelijke Hoogheemraadschap van Rijnland liet direct drie nooddammen plaatsen, waardoor de schade beperkt bleef. Koeien die al met hun poten in het water stonden, konden in veiligheid worden gebracht.
Slappe kleilaag
In opdracht van Rijnland ging Deltares met veldonderzoek, bureaustudie, boringen en grondmonsters vervolgens op zoek naar de oorzaak van de afschuiving. Er is niet één aanwijsbare oorzaak, zo luidt de eindconclusie nu. Het gaat om een combinatie van meerdere mogelijke oorzaken.
Allereerst is er volgens de onderzoekers sprake van een 'ongunstige bodemopbouw'. De ondergrond bestaat uit een dik veenpakket met daaronder een slappe kleilaag. Hierdoor is de dijk, een typische polderkade, gaan zakken.
Om de verlaging te compenseren, is de dijk in 1994 versterkt door een kleiophoging. Daardoor is de stabiliteit verminderd en de verzakking versneld. Als gevolg van de inzakking is er door de waterdruk in de loop der jaren scheurvorming in de bodem van de sloot ontstaan. Hierdoor raakte de dijk nog instabieler, waardoor deze uiteindelijk is afgeschoven.
Daarnaast hebben gas in het veen en meerdere jaren van droogte mogelijk bijgedragen aan het afschuiven van de kade, aldus de onderzoekers. “Dierlijke graverij”, bijvoorbeeld door rivierkreeften, sluiten zij stellig uit.
Volgende toetsronde
Nu het onderzoek klaar is, gaat Rijnland aan de slag met het herstel van de afgeschoven dijk. Die wordt nog steeds door nooddammen vervangen. “We zijn met de omgeving in gesprek en de procedures lopen", zegt woordvoerder Kirsten Barnhoorn van Rijnland. "We verwachten nog dit jaar te kunnen starten met de werkzaamheden."
Voor andere waterkeringen in het gebied dreigt volgens haar op grond van dit onderzoek geen acuut gevaar. De verworven inzichten worden wel meegenomen in de volgende toetsronde en in de prioritering van de werkzaamheden. “Maar dat spreekt vanzelf.”