Bij het sleutelen aan de grote rivieren is er te weinig oog voor de effecten op het welzijn van mens en natuur. Deltares-onderzoeker Sien Kok bepleit daarom een holistische benadering in het rivierenbeleid in Nederland.
Sien KokEen breder en holistisch beoordelingskader voor het rivierbeleid is door Kok ontwikkeld in haar promotieonderzoek via het Europese project MERLIN, dat natuurherstel van rivieren stimuleert. Het beoordelingskader kwantificeert met name ecosysteemdiensten bij ingrepen in de rivieren en uiterwaarden. Ecosysteemdiensten zijn voordelen die mensen hebben van een gezond ecosysteem, bijvoorbeeld recreatieruimte, goede visstand en zoetwatervoorziening.
Volgens Kok is er in deze tijd meer behoefte aan een breder beoordelingskader voor beleid van rivieren en uiterwaarden. Zij verwijst naar Integraal Riviermanagement (omgedoopt tot Ruimte voor de Rivier 2.0), waarin alle deelbelangen rond de rivieren zoveel mogelijk worden samengebracht. Die deelbelangen zijn waterveiligheid, bevaarbaarheid, waterkwaliteit, drinkwaterwinning, economische ontwikkeling, natuur en recreatie.
“Internationaal is het rivierbeheer vaak ingestoken vanuit één bepaald aspect, zoals overstromingsbescherming of waterkwaliteit”, aldus Kok. “Als je maar één aspect meeneemt, mis je de effecten op - en behoeften vanuit - andere aspecten, en dat is gezien de verschillende opgaven niet handig. We vinden het tegenwoordig vaak waardevol ook inzicht te hebben in effecten van beleid op het welzijn van mens en natuur.”
De Deltares-onderzoekster definieerde 13 ecosysteemdiensten, die zij toetst aan strategieën voor rivierbeheer. “Hoe meer je richting herstel van uiterwaarden gaat, met een meer multifunctionele inrichting, dan scoren leverende, regulerende en culturele diensten beter. Denk aan koolstofvastlegging, habitatdiversiteit en regionale recreatie. Dat gaat wel ten koste van landbouw in de uiterwaarden: er is altijd sprake van een afweging van belangen.”
Voor het opzetten van haar ecosysteemraamwerk gebruikte Kok diverse bestaande modellen en onderzoeken van Rijkswaterstaat, Wageningen Universiteit en Deltares. De Deltares-onderzoek zegt dat haar beoordelingskader bruikbaar is bij de uitwerking van de plannen voor Ruimte voor de Rivier 2.0 en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW). “Het uitdrukken van zachtere, maatschappelijke baten in geld is belangrijk voor de kosten-batenanalyse, een gangbaar instrument in onze beleidsontwikkeling.”
