De verwachte verzilting van het Nederlandse grondwater bij een stijgende zeespiegel heeft serieuze consequenties voor de zoetwatervoorziening. Sloten doorspoelen met zoet water in dezelfde mate als nu zal waarschijnlijk lastig worden, concludeert Deltares in een onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat.
Het onderzoek maakt deel uit van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, dat duidelijk moet maken of de verschillende voorkeursstrategieën in het Deltaprogramma houdbaar zijn in het licht van klimaatverandering en versnelde zeespiegelstijging.
Deltares dook in de grondwaterverzilting met behulp van het LHM zoet-zout, een rekenmodel voor zoet en zout grondwater. Daarmee is gekeken wat de verzilting van het Nederlandse grondwatersysteem waar, in welke mate en wanneer betekent voor de watervraag om sloten en kanalen zoet te houden.
Joost DelsmanDat die verzilting consequenties zal hebben, is niet nieuw, zegt onderzoeker Joost Delsman van Deltares. Wel laat dit onderzoek volgens hem voor het eerst zien hoe erg het wordt. "En dat is erger dan gedacht."
Kweldruk
"In de Nederlandse kustprovincies is het grondwater al op geringe diepte brak tot zout", aldus de grondwaterspecialist. "Dit levert problemen op als we dat water willen gebruiken voor de drinkwaterproductie, voor de industrie of voor de landbouw. We spoelen de sloten voor de landbouw al sinds jaar en dag door en dat vergt veel zoet water. Het is de vraag of dit in de toekomst nog in deze mate lukt."
Door de zeespiegelstijging neemt de kweldruk op het grondwatersysteem toe, legt hij uit. De effecten hiervan zullen tot maximaal 10 tot 20 kilometer uit de kust merkbaar zijn. Er stroomt meer en dieper grondwater naar de oppervlakte, waardoor de verzilting van het oppervlaktewater toeneemt.
"Bij 1 meter zeespiegelstijging neemt de zoutvracht naar het oppervlaktewater met de helft toe, bij 3 meter zeespiegelstijging is deze toename zelfs meer dan verdrievoudigd."
Bollenstreek
Als we de sloten dan nog net zo zoet willen spoelen als we nu doen, is daarvoor veel meer zoet water nodig. Dat betekent volgens de onderzoekers dat de huidige praktijk bij een sterke zeespiegelstijging (meer dan 1 meter) niet overal meer houdbaar zal zijn. In het rapport worden de Bollenstreek, de Kop van Noord-Holland en het Zeeuwse eiland Tholen genoemd.
"En ook de gebieden die hier momenteel nog geen last van hebben, krijgen dan te maken met verzilting", waarschuwt Delsman. "De toenemende grondwaterverzilting heeft impact op heel Laag Nederland."
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.