In een open brief aan de Deltacommissaris pleiten twee Delftse hoogleraren voor een duidelijke strategie om Nederland voor te bereiden op klimaatverandering en zeespiegelstijging. De afgelopen jaren is er volgens hen wel veel gedroomd, maar nog weinig gebeurd.
"Het is tijd om van dromen naar daden over te gaan. Willen we in de loop van de eeuw grootschalige maatregelen kunnen treffen, dan moet in 2026 de hoofdrichting glashelder zijn", schrijven Bas Jonkman, hoogleraar waterbouwkunde aan de TU Delft, en Han Meyer, emeritus hoogleraar stedenbouwkunde aan diezelfde universiteit in hun brief aan Deltacommissaris Peter Glas.
Volgens hen is per regio een ‘oplossingsrichting’ nodig, te beginnen in Rotterdam-Rijnmond. Daar, en in het Oosterscheldegebied, zullen de eerste knelpunten gaan optreden, zo bleek eerder uit een verkenning van het Expertise Netwerk Waterveiligheid.
Vier oplossingsrichtingen
Aan ideeën voor adaptatie van de hoogwaterbescherming en het hoofdwatersysteem in Nederland is geen gebrek, constateren de beide hoogleraren. Ze wijzen op de inventarisatie die Deltares enkele jaren geleden maakte van meer dan 180 voorstellen. Daaruit komen vier oplossingsrichtingen naar voren: een open relatie tussen rivieren en zee, een gesloten kustlijn, een ‘zeewaartse’ variant met een nieuwe kustlijn en een ‘terugtrek’ variant waarbij de meeste bebouwing is verplaatst naar de hogere delen in het oosten van het land.
Een uniforme oplossingsrichting voor heel Nederland is volgens het duo niet nodig en ook niet mogelijk. In plaats daarvan pleiten zij ervoor om "per regio met teams van wetenschappers, ontwerpers en ingenieurs degelijke probleemanalyses en verschillende opties voor langetermijnoplossingen nader te bestuderen op hun technische, financiële en maatschappelijke haalbaarheid". Daarvoor moet dan ook substantieel budget worden vrijgemaakt.
Haast is geboden, omdat de regering in 2026 nieuwe Deltabeslissingen moet nemen. Willen we in de loop van deze eeuw de nodige grootschalige maatregelen kunnen treffen, dan moet de hoofdrichting tegen die tijd glashelder zijn, menen ze met een verwijzing naar eerdere grote aanpassingen van het Nederlandse watersysteem die decennia vergden.
Daarbij kan tegelijk gekeken worden naar de kansen voor andere belangrijke beleidsagenda’s, zoals de energietransitie, natuurontwikkeling en ruimtelijke ordening.
Maeslantkering
In het gebied rond Rotterdam is de relatie tussen haven, stad en watersysteem “essentieel”. Daarbij komt dat de Maeslantkering, net als de Oosterscheldekering, in de loop van deze eeuw naar alle waarschijnlijkheid niet meer de gewenste veiligheid kan bieden.
Begin daarom in het Rotterdam-Rijnmondgebied, adviseren de hoogleraren, en verken alternatieve strategieën hoe stadsontwikkeling, de transformatie van de haven en ingrepen in het watersysteem elkaar daar kunnen versterken.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.