Staatstoezicht op de Mijnen concludeert dat de veiligheid bij de geothermiebedrijven is verbeterd, maar dat de professionalisering nog niet op het gewenste niveau is. De vereniging van waterbedrijven ziet in geothermie een bedreiging van de grondwaterbronnen voor drinkwater. De geothermiesector ziet dat anders.
Geothermie, het winnen van warmte uit de aarde, is een CO-2 vrije manier om warmte te winnen en is een van de manieren waarop Nederland de energietransitie vorm kan geven. In het rapport ‘Geothermie moet en kan veilig’, een evaluatie van de aanbevelingen uit een rapport uit 2017, stelt Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dat het naleefgedrag en de veiligheidsprestaties bij geothermiebedrijven de afgelopen jaren zijn verbeterd.
De professionalisering is in gang gezet, maar nog niet overal op het gewenste niveau. “Dat moet en kan beter”, concludeert SodM. Desondanks wordt de vooruitgang dusdanig positief beoordeeld dat het verscherpte toezicht voor de gehele sector kan worden losgelaten.
Industriestandaard vs. wetgeving
Hans BolscherHans Bolscher, voorzitter van brancheorganisatie Geothermie Nederland omarmt de conclusies van SodM. “We zijn een jonge sector en zeker in het begin is misschien niet alles perfect gegaan. Maar SodM concludeert niet voor niets dat er vooruitgang wordt geboekt. Wij zien dat als bevestiging dat de inspanningen van de sector worden gezien en op waarde worden geschat. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de industriestandaard duurzaam putontwerp, die we vanuit de sector zelf hebben ontwikkeld. Die draagt bij aan een veilige en verantwoorde winning van aardwarmte.”
Die industriestandaard biedt volgens Vewin, de vereniging van drinkwaterbedrijven, echter onvoldoende garanties voor de drinkwaterkwaliteit in Nederland. “Het is een niet bindende afspraak van de sector zelf, geen verplichting. Zeker niet voor initiatiefnemers die geen lid zijn van deze branchevereniging. Dus die standaard vinden we een goede stap, maar daarmee zijn we er niet. Ervaringen uit verleden met corrosie en stillegging van initiatieven door de toezichthouder laten ook zien dat risico’s reëel zijn. We willen dat de eisen aan geothermie wettelijk worden verankerd.”
Volgens Bolscher is dat overbodig. “Er is nog nooit een lekkage geweest, dat ten eerste. Ten tweede is het zo dat de sector de oudere putten aan het aanpakken is om eventuele corrosie voor te zijn. Dit speelt dus nog maar bij enkele putten in Nederland. En daarnaast is het ook nog eens zo dat de operators de pijpen continu monitoren zodat we in kunnen grijpen voor er problemen ontstaan.”
Rob EijsinkOok op dit punt heeft Vewin een ander zicht op de dingen. Rob Eijsink betwist niet dat de boorputten gemonitord worden, maar denkt wel dat metingen in het diepe grondwater nodig zijn om de eventuele lekkages te kunnen detecteren. “Dat behoort wat ons betreft tot de aanvullende eisen die nodig zijn om geothermie op een veilige en verantwoorde manier mogelijk te maken.”
Functiescheiding
Naast de omgang met de oudere putten, is er nog een verschil van inzicht tussen de drinkwaterbedrijven en de geothermiebranche. Op dit moment zijn er 22 geothermieputten in Nederland, maar als deze vorm van energieopwekking op grotere schaal ingezet moet worden, dan zijn er ook meer putten nodig. Vewin pleit daar uit het voorzorgsbeginsel voor een functiescheiding: geen geothermieputten in de buurt van gebieden waar water voor de drinkwatervoorziening gewonnen wordt.
“Zo’n functiescheiding hoeft ook helemaal niet beperkend te zijn voor energietransitie”, denkt Eijsink. “Het aantal grondwaterbeschermingsgebieden in Nederland is relatief beperkt. Daarnaast zal een groot deel van de geothermieputten in het stedelijk gebied komen. De waterwinning vindt sowieso meer in het landelijk gebied plaats. Daarom vinden wij dat de functies uit elkaar moeten blijven. Dan blijft er ruimte voor geothermie en blijft de drinkwatervoorziening gegarandeerd.”
“Als er meer vergunningen worden verleend, kom je praktisch inderdaad dichter bij elkaar”, zegt Bolscher. “Maar functiescheiding is de oplossing voor een niet bestaand probleem. Uiteindelijk is het heel simpel: er zijn meer gerechtvaardigde belangen in de ondergrond dan drinkwater alleen. En begrijp me niet verkeerd, ik wil ook graag dat er schoon drinkwater uit mijn kraan komt. Maar de energietransitie is ook van groot belang voor de maatschappij. Geothermie kan circa een derde van de benodigde warmte opwekken in de toekomst. Daarbij moeten we niet tegenover elkaar gaan staan en steggelen over de vraag van wie de ondergrond is. We moeten samen zoeken naar manieren om voor schoon drinkwater te zorgen en de energietransitie mogelijk te maken."
MEER INFORMATIE
Het SodM-rapport 'Geothermie moet en kan veilig; Evaluatie Aanbevelingen Staat van de Sector Geothermie' (pdf)
Reactie op website Vewin
Reactie op website Geothermie Nederland
H2O premium: Toenemende drukte in bodem vraagt om meer regie
