Op verzoek van de Deltacommissaris bracht de Universiteit Utrecht in kaart welke gevolgen een zeespiegelstijging van twee meter en van vijf meter zou hebben voor Nederland. “Opvallend hoever landinwaarts de gevolgen dan merkbaar zullen zijn.”
“We hebben willen laten zien wat er bij deze twee gradaties van zeespiegelstijging vanuit de de delta bezien gebeurt, inclusief het huidige waterbeheersysteem maar nog zonder extra maatregelen te treffen”, benadrukt Kim Cohen. Cohen is Docent-Onderzoeker Fysische Geografie bij de Universiteit Utrecht en is een van de auteurs van de studie ‘Wat wil de delta?’ (pdf) die resulteerde uit het verzoek van de Deltacommissaris.
Kim Cohen“Het was onze bedoeling om letterlijk en figuurlijk in kaart te brengen wat de gevolgen zouden zijn. Er is natuurlijk al heel veel van zulk onderzoek gedaan en op onderdelen was veel al uitgezocht. Wij hebben een poging gewaagd om overzicht te geven.” Als de zeespiegel twee meter stijgt, heeft dat logischerwijs wat minder gevolgen dan een stijging met vijf meter, maar ze verlopen wel langs de zelfde lijnen. Bij een zeespiegelstijging van vijf meter zijn de gevolgen ook in het rivierengebied en IJsseldal in het oosten van Nederland best ingrijpend.
Binnendijks worden gebieden drassig, brak grondwater kwelt naar het oppervlak. Het waterpeil in de rivieren stijgt over de volle lengte. Ook zullen buitendijkse gebieden langs rivieren en de kust vaker onder water komen te staan en groeit de kans op dijkdoorbraken. Volgens de onderzoekers lopen de meeste Waddeneilanden en oevers van zeearmen als de Westerschelde het risico af te kalven.
Verrassend voor Cohen en zijn collega’s was vooral hoever landinwaarts de gevolgen van de zeespiegelstijging merkbaar zullen zijn. “De implicaties zijn ook voor het rivierengebied best groot. Zelf keek ik er ook wel van op wat er gebeurt met het risico van overstromingen, en hoe moeilijk het zal zijn om als het een keer mis gaat, per ongeluk ondergelopen polders nog weer leeg te kunnen malen.”
De onderzoekers hebben er bewust voor gekozen om terughoudend te zijn met beleidsvoorstellen. “Het ging er echt om een soort baseline te creëren: wat zijn de scenario’s? De volgende stap is natuurlijk een technische en maatschappelijke discussie op basis van die scenario’s over de vraag hoe we ermee om willen gaan – als een interdisciplinair vraagstuk.”
Het zou volgens Cohen een misvatting zijn om de conclusies uit het onderzoek te defaitistisch op te vatten. “Als je cynisch bent dan zeg je: het lukt toch niet om de klimaatverandering te stoppen, dus zal Nederland over tachtig tot honderdvijftig jaar met deze gevolgen te maken krijgen. Wij benadrukken wel steeds dat het met een progressief klimaatbeleid niet tot deze mate van zeespiegelstijging hoeft te komen.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.