De economische recessie als gevolg van de coronapandemie heeft geen rem gezet op de aanjagers van de klimaatverandering en de versnelling van de gevolgen. De cijfers maken dat duidelijk: 2020 was een van de drie warmste jaren ooit. De wereldwijde gemiddelde temperatuur lag ongeveer 1,2° Celsius boven het pre-industriële niveau (1850-1900). De zes jaren sinds 2015 zijn de warmste ooit gemeten. 2011-2020 was het warmste decennium ooit.
Dit stelt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een rapport over het wereldklimaat. Het document, een bewerking van een in december gepubliceerde voorlopige versie, wordt gepresenteerd voorafgaand aan de virtuele top deze week over het klimaat, met de Verenigde Staten als initiatiefnemer.
'De wereld staat door de klimaatverandering aan de rand van de afgrond'
- Secretaris-generaal António Guterres VN
António GuterresSecretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties grijpt het rapport aan om een duidelijk signaal aan de wereldleiders af te geven. Hij zei op de persconferentie bij de presentatie: "De wereld staat door de klimaatverandering aan de rand van de afgrond. Dit rapport toont aan dat we geen tijd te verliezen hebben. Dit is het jaar voor actie.”
Netto-uitstoot van nul
Landen moeten zich verbinden aan een netto-uitstoot van nul tegen 2050, aldus de VN-topman. “Zij moeten ruim voor de COP26 in Glasgow ambitieuze nationale klimaatplannen indienen om tegen 2030 de wereldwijde uitstoot met 45 procent te verminderen ten opzichte van het niveau van 2010.”
De economische vertraging als gevolg van de coronapandemie heeft geen rem gezet op de aanjagers van de klimaatverandering en de versnelling van de gevolgen, schrijft WMO. Volgens het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) was er hooguit sprake van dat nieuwe broeikasgasemissies tijdelijk zijn gedrukt, maar dat had geen merkbaar effect op de atmosferische concentraties.
De concentraties van de belangrijkste broeikasgassen blijven in 2019 en 2020 stijgen. De concentratie kooldioxide (CO2) heeft wereldwijd al de 410 delen per miljoen (ppm) overschreden. Als de CO2-concentratie hetzelfde patroon volgt als in de voorgaande jaren, kan deze in 2021 de 414 ppm bereiken of overschrijden, aldus het rapport.
Oceanen
De oceanen verzuren als gevolg van de opname van steeds meer CO2. Dit proces heeft negatieve gevolgen voor ecosystemen, zeeleven en de visserij. Ook worden de oceanen steeds warmer door de absorptie van overtollige warmte. Ze zijn de afgelopen tien jaar sneller opgewarmd dan het langetermijngemiddelde, aldus het aardeobservatieprogramma Copernicus van de Europese Unie.
Het niveau van de zeespiegel stijgt almaar sneller, ook al was er in de zomer van 2020 sprake van een ‘kleine’ daling, een gegeven dat wordt toegeschreven aan het natuurverschijnsel La Nina. “Over het algemeen is het wereldwijd het gemiddelde zeeniveau in 2020 blijven stijgen.”
In het Noordpoolgebied stijgt de temperatuur bovengemiddeld. In de zomer van 2020 bedroeg de omvang van het zee-ijs 3,74 miljoen vierkante kilometer, een omvang minder dan 4 miljoen km2 die één keer eerder werd gemeten. In juli en oktober werden recorddalingen van het ijs vastgesteld. De Groenlandse ijskap bleef massa verliezen.
De omvang van het Antarctische zee-ijs bleef dicht bij het langetermijngemiddelde, maar het continent kampt de laatste twee decennia met versneld massa-verlies, als gevolg van de toenemende stroomsnelheid van de grote gletsjers in West-Antarctica en op het Antarctisch schiereiland.
Grafieken WMO over mondiaal temperatuurverschil van 1850-1900, zeespiegelstijging en omvang Noordpoolijs. (Klik op de afbeelding voor een vergroting)
COVID 19 VOEGT NIEUWE DIMENSIE TOE
In het gisteren gepubliceerde WMO-rapport worden indicatoren van het klimaatsysteem gedocumenteerd, waaronder broeikasgasconcentraties, stijgende land- en oceaantemperaturen, stijging van de zeespiegel, smeltend ijs en terugtrekkende gletsjers, en extreem weer. Het verslag belicht ook de gevolgen voor de sociaaleconomische ontwikkeling, migratie en ontheemding, voedselzekerheid en land- en mariene ecosystemen.
'De pandemie verstoorde ook de weerobservaties en bemoeilijkte de inspanningen om rampenrisico's te beperken' - WMO
Zo voegde COVID-19 in 2020 een 'nieuwe en onwelkome dimensie' toe aan weer-, klimaat- en watergerelateerde risico's, met verstrekkende gevolgen voor de menselijke gezondheid en het menselijk welzijn, schrijft WMO. “Mobiliteitsbeperkingen, economische neergang en verstoringen van de landbouwsector verergerden de effecten van extreme weers- en klimaatgebeurtenissen in de hele voedselvoorzieningsketen, waardoor de niveaus van voedselonzekerheid stegen en de verlening van humanitaire hulp werd vertraagd. De pandemie verstoorde ook de weerobservaties en bemoeilijkte de inspanningen om rampenrisico's te beperken.”
De beperkingen die worden opgelegd in het kader van de Covid-bestrijding zijn van invloed op het herstel van door weersextremen getroffen gebieden, zoals beek tijdens de cycloon Harold die in april vorig jaar in de Stille Oceaan forse schade aanrichtte op diverse eilandengroepen. Door de COVID-maatregelen als quarantaines werden de hulp- en hersteloperaties belemmerd, wat leidde tot vertragingen bij de levering van uitrusting en bijstand, schrijft WMO.
HET REGENT WEERRECORDS
In 2020 kampte de hele wereld met weersextremen. Grote delen van Afrika en Azië werden getroffen door grote overstromingen. Zware regenval leidde in een groot deel van de Sahel en de Grote Hoorn van Afrika tot een uitbraak van woestijnsprinkhanen. In Zuid-Amerika was er sprake van ernstige droogte, met het noorden van Argentinië, Paraguay en de westelijke grensgebieden van Brazilië als zwaarst getroffen gebieden.
De Siberische stad Verkhoyansk noteerde een temperatuurrecord: 38° Celsius. In Death Valley in Californië steeg op 16 augustus de temperatuur naar 54,4°C, de hoogst gemeten temperatuur ter wereld in ten minste de laatste 80 jaar. In Cuba werd op 12 april een nieuw nationaal temperatuurrecord van 39,7°C gemeten. Ook in Australië was er een record: in Penrith werd het 48,9°C. Hamamatsu (41,1°C) evenaarde op 17 augustus het nationale record van Japan. In het oostelijke Middellandse Zeegebied waren op 4 september all-time records in Jeruzalem (42,7°C) en Eilat (48,9°C).
Met 30 stormen had het Noord-Atlantische orkaanseizoen in 2020 het grootste aantal stormen met naam ooit. De orkaan Laura kwam op 27 augustus aan land in het westen van Louisiana (VS) en veroorzaakte grote schade met 19 miljard dollar aan economische verliezen. De cycloon Amphan, die op 20 mei nabij de grens tussen India en Bangladesh aan land kwam, veroorzaakte een gerapporteerde economische schade in India van ongeveer 14 miljard dollar.
De tropische cycloon Harold richtte op 6 april grote schade aan op Fiji, de Salomonseilanden, Tonga en de noordelijke eilanden van Vanuatu, waarbij ongeveer 65 procent van de bevolking werd getroffen. 31 oktober was het nat in het Verenigd Koninkrijk. Met een landelijke neerslaggemiddelde van 31,7 mm kregen de Britten nog nooit zoveel regenwater te verwerken. Op 27 oktober kreeg Tripoli (Libië) een hagelbui, met hagelstenen tot 20 centimeter groot.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.