Onderwaterdrainage leidt niet tot minder CO2-uitstoot door oxiderend veen. Het is wel een probaat middel om de grondwaterstand te beïnvloeden. Dat blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit en Wageningen Environmental Research (WENR) in het kader van het Friese Veenweideprogramma.
Christian FritzTussen 2017 en 2021 onderzochten de wetenschappers de effecten van onderwaterdrainage op de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Ook keken ze naar de gevolgen voor de waterhuishouding en de gewasgroei. “Dat hebben we gedaan door middel van empirisch onderzoek bij vijf boerderijen in Friesland”, vertelt Christian Fritz, veenonderzoeker/ fysisch geograaf van de Radboud Universiteit en coauteur van de rapportage over de broeikasgasuitstoot van Friese veenbodems. “Het is bij mijn weten voor het eerst dat de effecten van onderwaterdrainage op deze schaal zijn onderzocht.”
Beleidsmakers gaan er regelmatig vanuit dat onderwaterdrainage kan bijdragen aan een substantiële vermindering van de CO2-uitstoot. In het rapport ‘Dalende bodems, stijgende kosten’ van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) staat bijvoorbeeld dat onderwaterdrainage, als onderdeel van een breder pakket, een reductie van 25 procent ten opzichte van de huidige situatie haalbaar maakt. Bij aanvang van het onderzoek ging Fritz’ onderzoeksgroep er ook vanuit dat een doelgericht peilbeheer de jaargemiddelde grondwaterstand zou kunnen verhogen en de emissies zouden laten dalen. “Ook dachten we dat er minder CO2 vrij zou komen door een peilverhoging in de zomer en vervolgens de vernatting van ondiepe veenlagen.”
Geen afname
Die aannames kloppen dus niet. Of althans, ze werden niet bevestigd door dit onderzoek in Friesland. “We zien dat het niet werkt om de CO2-uitstoot substantieel te verminderen. We zagen trouwens ook dat de kleidikte weinig invloed had. Beide bevindingen lijken overigens in lijn met andere internationale onderzoeken. In Duitsland zijn twee percelen bijvoorbeeld vier jaar onderzocht en daar zagen ze bij een perceel een lichte daling en bij de andere een verhoging van de CO2-emissie van 20 ton CO2 per hectare.”
Volgens Fritz is het raadzaam verder onderzoek af te wachten en eerdere voorbeelden, waarbij onderwaterdrainage wel invloed leek te hebben op de CO2- uitstoot, nader te bekijken. Dit om te begrijpen welke factoren, bijvoorbeeld landgebruik, daar een rol in hebben gespeeld.
Ook is het onderzoeksprogramma Kennisprogramma Bodemdaling en Nationaal Onderzoek Broeikasgas emissies opgezet door Stowa en het ministerie van LNV om nieuwe CO2-data te verzamelen. “Er is echt nieuwe kennis nodig. Daarbij zal het trouwens niet liggen aan de inzet van de agrariërs. Ook in dit project was ik onder de indruk van de bereidwilligheid van de boeren om mee te denken en mee te experimenten.”
In afwachting van verder onderzoek, stelt Fritz voor om bewezen technologie te gebruiken om de CO2-uitstoot terug te dringen. “De stikstofcrisis is actueel en vraagt om ingrijpen. Als we op dit moment willen handelen, moeten we het zoeken in de instrumenten waar we de werking van kennen. Daarbij denk ik dan vooral aan de combinatie van natte natuur en nattere landbouw. Want veenvormende natuur leidt tot een daling. Dat weten we in elk geval zeker.”
MEER INFORMATIE
Rapportage roeikasgasuitstoot van Friese veenbodems (pdf)
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.