De ernstige boodschap van het nieuwste rapport van de IPCC kan op veel bijval rekenen vanuit de Nederlandse watersector. Volgens minister Mark Harbers wordt de noodzaak van maatregelen voor klimaatadaptatie onderstreept, terwijl deltacommissaris Peter Glas wijst op extra tempo maken met het Deltaprogramma. De Unie van Waterschappen benadrukt het belang van investeren in weerbaarheid.
Het gisteren verschenen rapport Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability van de IPCC laat zien dat klimaatverandering steeds meer impact heeft op mens en natuur. Hitte, droogte en overstromingen brengen miljoenen mensen in gevaar, vooral in Afrika, Azië en Midden- en Zuid Amerika en op kleine eilanden. Er worden oplossingen aangedragen die onder andere leunen op de kracht van de natuur. Met actie mag niet worden gewacht, waarschuwt het VN-klimaatpanel. Aan de lijvige publicatie hebben verschillende Nederlandse wetenschappers meegewerkt.
Binnenkort uitgebreide reactie van kabinet
Het kabinet komt binnenkort met een uitgebreide reactie op het rapport, laat minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie weten in een Twitter-bericht. Dat extremer weer nu al leidt tot grote en deels onomkeerbare gevolgen voor mens en natuur, wordt door hem “een van de zorgwekkende bevindingen” genoemd. “Het maakt ook duidelijk dat we de opwarming van de aarde moeten beperken tot 1,5 graden.” Jetten wijst tevens op de andere kant van de medaille. “Tegelijkertijd moeten we maatregelen nemen die ons weerbaarder maken tegen extreme weersomstandigheden. Goed dat het IPCC hier concrete mogelijkheden voor schetst.”
Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat komt via Twitter met een vergelijkbaar geluid. “Het nieuwe rapport van IPCC onderstreept de noodzaak van maatregelen voor klimaatadaptatie. Het kabinet investeert al extra, naar aanleiding van de watersnood vorig jaar in Limburg en om de uitvoering van het nationaal Deltaprogramma te versnellen.”
Deltacommissaris: wereldwijd op een verkeerde koers
Deltacommissaris Peter Glas gaat op de site van het Deltaprogramma dieper in op de conclusies van de IPCC. “We liggen wereldwijd op een verkeerde koers en moeten alles op alles zetten om versneld de oorzaken aan te pakken en de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Dit nieuwe rapport van het klimaatpanel van de VN laat onomwonden zien dat klimaatverandering zich steeds duidelijker manifesteert in extreme buien, hittegolven, droogtes en overstromingen en zeespiegelstijging. Bovendien gaat het sneller en zijn de gevolgen ingrijpender dan eerder voorzien.”
De deltacommissaris schetst ook de betekenis van het rapport voor Nederland. Volgens hem gaat het om een bevestiging van de noodzaak om extra tempo te maken met het Deltaprogramma. Nederland is een van de veiligste delta’s ter wereld maar ook kwetsbaar, aldus Glas. “Dit IPCC-rapport ondersteunt de Nederlandse aanpak van het Deltaprogramma waarbij we adaptief te werk gaan, ver vooruit kijken, samenwerken met de verschillende partijen en sectoren en met het Deltafonds een solide financiering hebben.”
Tegelijkertijd is het een goede zaak dat het nieuwe kabinet in het coalitieakkoord extra inzet op klimaatadaptatie. “Willen we hier op termijn waterveilig en duurzaam kunnen blijven wonen dan moeten we goed kijken waar we bouwen en hoe we bouwen, en op voorhand voldoende ruimte reserveren om het water te keren, op te vangen en waar nodig af te voeren.”
In een interview met de site nu.nl zegt Glas dat de blik verder moet liggen dan 2050. “Een aantal maatregelen die wellicht in de tweede helft van deze eeuw urgent worden, zullen we ruim voor die tijd moeten voorbereiden.” Ook benadrukt hij bij bijvoorbeeld maatregelen voor de bescherming van de kustlijn het belang van ‘zacht waar het kan, hard waar het moet’. Op de natuur gebaseerde oplossingen – bijvoorbeeld een natuurlijk duingebied van extra zand voorzien – hebben de voorkeur boven harde civiele maatregelen. “Dat is een doorbraak die er tien, twintig jaar geleden nog niet was.”
Unie van Waterschappen: investeren in weerbaarheid nodig
De Unie van Waterschappen hamert naar aanleiding van het IPCC-rapport op investeren in weerbaarheid. Waterschappen besteden jaarlijks 3,2 miljard euro aan waterveiligheid en aan schoon en voldoende water en dit bedrag loopt verder op. Volgens Unie-voorzitter Rogier van der Sande moeten ook andere partijen hun steentje bijdragen. “In het coalitieakkoord staat dat we de uitvoering van het Deltaprogramma willen versnellen om toekomstige schade en overlast zoveel mogelijk te voorkomen. Dit vraagt om extra investeringen en middelen van het Rijk, de waterschappen, provincies en gemeenten.”
De Unie van Waterschappen pleit voor een snelle verankering van de leidende rol van water en bodem bij ruimtelijke plannen. “De landelijke maatlat voor klimaatbestendig bouwen die minister De Jonge (voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, red.) heeft toegezegd, is hiervoor een belangrijke stap in de goede richting.”
Vooral de armste regio’s van de wereld dreigen zware klappen te krijgen door de klimaatverandering. Waterschappen willen hulp bieden via het internationale programma Blue Deal dat samen met de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en van Buitenlandse Zaken is opgezet. “Er is steeds meer vraag naar kennis en expertise op het gebied van waterbeheer”, zegt Van der Sande. “En dat is precies wat de Nederlandse waterschappen te bieden hebben. Daarnaast halen we ook kennis op uit de partnerschappen binnen de Blue Deal.”
WWF: zet in op natuurgerichte oplossingen
De milieu- en natuurorganisaties pleiten in hun reacties voor snelle actie. Zo noemt het Wereld Natuur Fonds (WWF) het rapport van het IPCC de meest ernstige waarschuwing tot nu toe over de rampzalige gevolgen van klimaatverandering op de samenleving en natuur. Wereldleiders moeten de ernst van de situatie serieus nemen en hun klimaatbeloften nakomen, wordt opgemerkt.
Maar het is het niet allemaal onheilspellend, stelt het WWF. Met de juiste maatregelen kan erger worden voorkomen. Senior adviseur zoetwater Merijn Hougee licht toe: “Naast verminderen van CO2-uitstoot moeten overheden wereldwijd veel meer investeren in natuurgerichte oplossingen. Natuur is onze bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. Denk aan bossen die CO2 opnemen, koraalriffen die kusten beschermen, vrij stromende rivieren die overstromingen tegengaan. Werken met de natuur is bewezen effectief, het is urgent en we kunnen er vandaag nog mee aan de slag.”
MEER INFORMATIE
H2O Actueel: rapport IPCC
Reactie deltacommissaris
Reactie Unie van Waterschappen
Reactie Wereld Natuur Fonds
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.