De vraag naar drinkwater zal volgens een studie van het RIVM zeker tot 2030 stijgen. Hierdoor dreigen bij alle drinkwaterbedrijven tekorten te ontstaan, als er niets gebeurt. Op korte termijn is extra inzet van waterbronnen nodig. Daarvoor komt het Actieplan Leveringszekerheid drinkwater.
Dit actieplan wordt opgesteld door Vewin (vereniging van waterbedrijven) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Dat laat minister Mark Harbers weten in de vandaag aan de Tweede Kamer gestuurde brief, waarmee hij het rapport van het RIVM aanbood.
Het rijksinstituut brengt hierin de knelpunten en mogelijke oplossingen voor de drinkwatervoorziening tot 2030 in beeld en geeft aan dat snel actie nodig is. Er zijn volgens het RIVM genoeg mogelijke oplossingen om een structureel tekort aan drinkwater te voorkomen. Het is wel belangrijk dat de maatregelen op korte termijn in gang worden gezet.
Het Actieplan Leveringszekerheid drinkwater zal hierover meer duidelijkheid moeten verschaffen. Het plan wordt besproken binnen het Bestuurlijk Overleg Water. Minister Harbers informeert de Tweede Kamer over de voortgang in de aanloop naar het Wetgevingsoverleg Water in het najaar.
Nu al tekorten in aantal regio’s
In 2020 was er voor heel Nederland genoeg water beschikbaar voor de productie van drinkwater, jaarlijks ongeveer 1,3 miljard kubieke meter. Maar nu is dat niet meer overal zo volgens het RIVM-onderzoek; er zijn tekorten in sommige regio’s en op piekmomenten. Drie drinkwaterbedrijven komen nu al in de knel te zitten: Waterbedrijf Groningen, Vitens (in de provincies Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht en in mindere mate Flevoland) en Dunea (westelijk deel van Zuid-Holland).
Door de groei van de economie en het aantal inwoners en door warmere zomers als gevolg van de klimaatverandering zal de vraag sterk stijgen. De verwachting is dat in 2030 zo’n 102 miljoen kubieke meter extra capaciteit nodig is in vergelijking met 2020. Als er niets gebeurt, krijgen dan alle tien drinkwaterbedrijven met tekorten te maken.
Daarom zijn er op grote schaal extra winningscapaciteit en vergunningsruimte nodig zodat nieuwe bronnen van grond- en oppervlaktewater kunnen worden aangeboord, aldus de onderzoekers van het RIVM. Er is een extra gezamenlijke inspanning en dialoog nodig tussen drinkwaterbedrijven, provincies, rijksoverheid, waterschappen en andere stakeholders, om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen.
Mix van maatregelen bepleit
Aan mogelijke oplossingen is er geen gebrek. Daarbij lopen waterbedrijven tegen verschillende knelpunten aan die vanwege de stijgende vraag alleen nog maar zullen toenemen. Zo benutten zij hun winvergunningen nu vaak al volledig of kunnen dat op bepaalde locaties niet helemaal doen.
Een andere belemmering vormden de tegenstelde belangen die meespelen bij het verhogen van de productie of het winnen van op nieuwe locaties. Het vinden van draagvlak wordt steeds lastiger. Dat vraagt om regie van de rijksoverheid bij de afweging van belangen.
Het RIVM pleit voor een mix van maatregelen: onder meer vergroting van het aantal inzetbare waterbronnen, vlot kunnen doorlopen van procedures voor nieuwe winningen en nemen van effectieve maatregelen om een watertekort op termijn te voorkomen. Het RIVM is voorstander van onderzoek naar onconventionele bronnen, waarbij ook kan worden gedacht aan de inzet van technieken om met ontzilting drinkwater te maken. Verder is het stimuleren van waterbesparing belangrijk.
Vewin: eerdere noodoproep bevestigd
De Vereniging van drinkwaterbedrijven in Nederland geeft in een reactie aan dat het RIVM-rapport de noodzaak van snelle actie onderstreept, om toekomstige drinkwatertekorten te voorkomen. Daarmee wordt een eerdere noodoproep van de drinkwatersector bevestigd over de problemen die tot 2030 en vervolgens in de jaren daarna opdoemen.
Drinkwaterbedrijven nemen hun verantwoordelijkheid maar kunnen het niet alleen, aldus Vewin. Zij werken al jaren hard aan oplossingen om hun productiecapaciteit te vergroten en brengen in bredere zin mogelijke handelingsperspectieven in kaart. Met het actieplan kan volgens Vewin de toekomst van het Nederlandse drinkwater veilig worden gesteld.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.