De waterschappen hebben in 2016 ruim 81.000 muskusratten gevangen. Daarmee zet de dalende trend van de afgelopen vijftien jaar zich door. Bevers zorgen wel voor steeds meer schade.
In het begin van de 21e eeuw was er een piek; er werden toen jaarlijks meer dan 400.000 muskusratten gevangen. Nu is dat nog maar een vijfde. De schade aan waterkeringen en oevers is daardoor beduidend minder geworden.
Dat is te danken aan een consequente en intensieve aanpak, vertelt Dolf Moerkens die bij de Unie van Waterschappen verantwoordelijk is voor de coördinatie van de muskus- en beverrattenbestrijding. “De waterschappen hebben vijf jaar geleden deze taak overgenomen van de provincies en zetten hiervoor 425 bestrijders in. Zij vegen nu veel meer in groepen gebieden schoon. Op deze manier zijn diverse grote haarden aangepakt.”
Moerkens verwacht dat het aantal vangsten nog verder zal afnemen. Toch wordt het werk van de bestrijders er niet eenvoudiger op. “Er komt steeds meer natte natuur. Hierdoor wordt het voor onze mensen moeilijker om muskusratten te vinden.” Daarom is het belangrijk om te innoveren, zegt Moerkens. “Zo bekijken we of we met drones uitgerust met een warmtecamera of radar holle onzichtbare ruimtes in de waterkant kunnen vinden. Deze techniek stond een paar jaar geleden in de kinderschoenen, maar ontwikkelt zich razendsnel.”
De waterschappen zijn bezig met een grootschalige veldproef om na te gaan of de huidige bestrijdingsstrategie nog volstaat. Moerkens: “De vraag is: kan de bestrijding efficiënter en diervriendelijker? De resultaten komen in 2018 beschikbaar.” Hij haalt verder een recent gepubliceerd historisch onderzoek aan. “Hierin is bekeken of bestrijding een effect heeft op de populatie van muskusratten. De conclusie is dat onze inspanningen een duidelijk effect hebben.”
In 2016 zijn ook ongveer 1.900 beverratten gevangen, 56 procent meer dan het jaar daarvoor. Deze rattensoort is net als de muskusrat niet inheems maar komt uit Zuid-Amerika. Het gaat vooral om een Duits probleem, aldus Moerkens. “Wij vangen bijna alle beverratten in de grensstrook. Het probleem is in Nederland onder controle.”
Volgens Moerkens zijn waterschappen bezorgd over de toename van de beverpopulatie. “Ook bevers graven soms in een waterkering. Bij graverij zullen de waterschappen hun verantwoordelijkheid voor de waterveiligheid nemen en de bever zo nodig wegvangen. De waterschappen en Rijkswaterstaat ontwikkelen hiervoor een eenduidige landelijke werkwijze.”
Meer informatie op de site van Muskusrattenbestrijding in Nederland.
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water